Skip to main content
Abdomen
Oppervlakte anatomie
- opdeling abdomen
- 4 kwadranten
- mediaan vlak: rechter vs linker
- trans-umbilicaal vlak (L3-L4): bovenste vs onderste
- RUQ, LUQ, RLQ, LLQ
- 9 regio's
- lijnen
- subcostaal: onder rib 10 (~L3)
- alternatief: transpylorisch vlak (L1)
- intertuberculair: t.h.v. tuberculum iliacum (breedste deel van crista iliaca, boven SIAS)
- links + rechts
- hypochondrium
- flank
- fossa iliaca
- midden
- epigastrium
- mesogastrium / umbilical
- hypogastrium
- transpylorisch vlak: rib 9 / L1
- pylorus: heel variabele locatie
- (halverwege incisura jugularis en symphysis pubis)
- (halverwege proc. xiphoideus en umbilicus)
- halverwege proc. xiphoideus en subcostaal
- subcostaal: rib 10 / L3
- umbilicus: L3-L4 (variabel)
- bovenrand crista iliaca: L4
- intertuberculair vlak: L5
- interspinous vlak: SIAS
- McBurney: 1/3 SIAS -> umbilicus
- milt: rib 9-11
- nieren
- rechts: top = IC 11
- links: top = rib 11
Theorie
- LWZ = lumbale wervelzuil
- grenzen
- apertura thoracica inferior = apertura abdominalis superior
- apertura pelvis superior
- cauda equina: start t.h.v. L2
Abdominale wand
- umbilicus
- linea alba
- lagen
- huid
- Camper's fascia (oppervlakkige vetlaag)
- Scarpa's fascia (oppervlakkig membraan)
- m. obliquus externus abdominis
- m. obliquus internus abdominis
- m. transversus abdominis
- fascia transversalis (diepe fascia)
- extraperitoneale fascia
- peritoneum parietalis
- spieren
- anterior
- m. rectus abdominis (+ m. pyramidalis)
- 3-5 intersectiones tendineae
- rectus schede
- boven linea arcuata
- onder linea arcuata
- externus: altijd over
- fascia transversalis: altijd onder
- peritoneum parietalis: altijd onder
- lateraal
- m. transversus abdominis
- verloop: horizontaal
- tot op falx inguinalis = conjoint tendon
- direct posterieur: a. epigastrica inferior (in rectus schede)
- m. obliquus internus abdominis
- verloop: supero-mediaal
- tot op falx inguinalis
- m. obliquus externus abdominis
- verloop: infero-mediaal
- crus mediale -> symphysis pubis
- crus laterale -> tuberculum pubicum
- fibrae intercrurales
- posterior
- m. quadratus lumborum
- m. iliacus
- m. psoas maior
- lies
- lig. inguinale
- van SIAS (van onder naar boven palperen)
- naar tuberculum pubicum (van boven naar onder palperen)
- onderrand aponeurosis van m. obliquus externus
- NAVY
- n. femoralis
- a. iliaca externa -> a. femoralis (communis)
- v. iliaca externa -> v. femoralis (communis)
- symphysis pubis
- lig. lacunare
- lig. pectineum (Cooper; op pecten ossis pubis)
- canalis inguinalis
- gevormd door gonaden
- achterzijde: fascia transversalis
- voorzijde: m. obliquus externus > aponeurosis
- onderzijde: lig. inguinale
- anulus inguinalis profunda
- superior van lig. inguinale (midden)
- lateraal van a. epigastrica inferior
- anulus inguinalis superficialis
- superior van tuberculum pubicum
- in driehoek tussen
- crus mediale -> symphysis pubis
- crus laterale -> tuberculum pubicum
- lagen
- fascia transversalis
- niet: m. transversalis abdominis
- m. obliquus internus -> m. cremaster
- m. obliquus externus > aponeurosis
- inhoud
- vrouw: lig. teres / rotundum
- man: funniculus spermaticus
- ductus deferens
- a. testicularis
- plexus pampiniformis
- n. genitofemoralis, r. genitalis (L1-L2)
- n. ilio-inguinalis (deels)
- lymfevaten
- fascia transversalis -> fascia spermatica interna
- m. transversus abdominis -> N/A (ligt hoger)
- m. obliquus internus -> fascia/m. cremaster
- aponeurosis m. obliquus externus -> fascia spermatica externa
- hernia inguinalis
- direct
- mediaal van a. epigastrica inferior
- indirect
- lateraal van a. epigastrica inferior
- via anulus inguinalis profunda
- bezenuwing
- dermatomen
- T6: proc. xiphoideus
- T10: umbilicus
- L1: lig. inguinale + suprapubisch
- huid + spieren + parietaal peritoneum: T7-L1
- T7-T11: nn. intercostales (volgen ribben niet opnieuw mee omhoog)
- T12: n. subcostalis
- bevloeiing
- oppervlakkig
- rr. intercostales anteriores (10-11)
- a. musculophrenica
- a. cx. iliaca superficialis
- diep
- a. thoracica interna -> a. epigastrica superior
- a. epigastrica inferior
- a. cx. iliaca profunda
Abdominale holte
- fascia transversalis
- embryonaal
- delen (cf. bevloeiing)
- foregut: maag
- midgut
- hindgut
- ventraal mesogastrium
- dorsaal mesogastrium
- peritoneum
- parietaal vs visceraal
- intra-peritoneaal
- omslagplooi: mesenterium = meso
- embryo
- ventraal
- dorsaal
- fasen: elongatie + rotatie + fusie
- lever, gal, milt, maag, dunne darm, dikke darm (deels)
- extra-peritoneaal
- pre-peritoneaal (virtueel)
- retro-peritoneaal
- ventraal: visceraal peritoneum
- dorsaal: fascia transversalis
- twee soorten
- primair retro-peritoneaal
- nieren
- bijnieren
- aorta
- v. cava inferior
- secundair retro-peritoneaal
- oorspronkelijk intra-peritoneaal
- duodenum (deels)
- pancreas
- colon ascendens
- colon descendens
- plooien
- omentum minus @ curvatura minor
- maag - lever/gal
- bursa omentalis minor
- foramen omentale (Winslow)
- ventraal van v. cava inferior
- dorsaal van
- v. portae
- a. hepatica propria
- ductus choledochus?
- omentum maius @ curvatura maior
- onderrand maag - voor darmen
- bursa omentalis maior = peritoneale holte
- lig. hepato-duodenale
- lig. hepato-gastricum
- bevloeiing
- 3 onpare takken aorta abdominalis
- truncus coeliacus (L1 = transpylorisch)
- a. mesenterica superior (L1-2?)
- midgut: dunne darm, eeste helft dikke darm
- a. mesenterica inferior (L3 = subcostaal)
- hindguy: laatste helft dikke darm
- bifurcatie aorta abdominalis (L4 = bovenrand crista iliaca)
- transpylorisch vlak (L1)
- pylorus
- nierhilus (rechts iets lager)
- pancreas > corpus
- a. en v. renalis
- truncus coeliacus
- a. mesenterica superior
- (cauda equina)
- (v. portae)
Lever
- vorm: vijf-vlak
- facies diaphragmatica = parietalis
- lateraal
- anterior
- posterior
- superior
- facies visceralis
- lobben
- lobus dexter
- scheidingslijn door galblaas + v. cava inferior
- lobus sinister
- lobus caudatus
- tussen v. cava inferior + lig. venosum
- lobus quadratus
- tussen fossa galblaas + lig. teres
- impressies
- maag
- bijnier
- nier
- colon
- slokdarm
- ligamenten
- lig. falciforme: anterieur
- lig. teres: posterior
- lig. venosum: posterior
- peritoneale plooien
- lig. coronarium anterior: superior
- lig. coronarium posterior: superior
- lig. triangulare sinister: superior
- lig. triangulare dexter: superolateraal
- lig. hepatogastricum
- lig. hepatoduodenale
- 8 segmenten
- in wijzerzin, te beginnen op 12u
- o.b.v. bevloeiing
- v. cava inferior
- v. hepatica sinistra
- v. hepatica intermedia
- v. hepatica dextra
- 1: lobus caudatus
- 2
- 3
- 4a
- 4b
- 5-8: vier kwadranten in lobus dexter
- area nuda
- porta hepatis
- triad
- a. hepatica propria
- v. portae
- ductus hepaticus communis
- geen visceraal peritoneum
- area nuda
- porta hepatis
- fossa galblaas
- v. cava inferior
- bevloeiing
- 25% cardiac output
- 20% O2
- 25% door a. hepatica (35% O2)
- 75% door v. portae (65% O2)
- varianten (geen leerstof)
- Riedel lob: "staart" van rechter lever lob
- Beaver tail: uitloper links richting milt
Galblaas
- anatomie
- fundus (inferior)
- midclaviculair rechts
- steekt net onder leverrand uit
- corpus
- collum
- bevloeiing
- aorta abdominalis
- truncus coeliacus
- a. hepatica communis
- a. hepatica propria
- a. hepatica dextra
- a. cystica
- galwegen
- duodenum > pars descendens
- papil van Vater
- ductus choledochus
- ductus cysticus
- ductus hepaticus communis
- ductus hepaticus dexter
- ductus hepaticus sinister
- pathologie
- cholecystolithiasis: galstenen in blaas
- choledocholithiasis: galstenen in afvoergangen
- behandeling: cholecystectomy
- gevaar: cystohepatische driehoek (Calot)
- grenzen
- ondergrens lever
- ductus cysticus
- ductus hepaticus communis
- inhoud
Slokdarm
- door diaphragma: T10
- distaal deel: heel kort
- loopt samen met n. vagus (X)
- dus n. X doorboort diaphragma t.h.v. T10
Maag
- fundus
- cardia
- corpus
- pars pylorica (t.h.v. L1)
- antrum
- canalis pyloricus
- pylorus (poort)
- ostium pyloricum
- curvatura maior
- curvatura minor
- incisura cardiaca
- incisura angularis
Duodennum
- pars superior
- intra-peritoneaal
- lig. hepatoduodenale
- pars descendens
- retro-peritoneaal
- uitmonding gal t.h.v. papil van Vater
- = papilla duodeni maior
- = ampulla hepatico-pancreatica
- anterior van rechter nier
- pars horizontalis
- retro-peritoneaal
- over aorta
- onder a. mesenterica superior
- pars ascendens
Dunne darm
- startpunt: flexura duodenojejunalis = hoek van Treitz
- lig. van Treitz
- intra-peritoneaal
- radix mesenterii (15-20cm)
- van flexura duodenojejunalis in linker hypochondrium
- naar rechter fossa iliaca
- lengte: 6-7m
(A) Jejunum
- 40% lengte
- vooral in linker onderste kwadrant
- diameter tot 3cm
- dikkere wand
- mesenterium
- vetrijk
- weinig arteriele arcaden
- lange vasa recta
- meer plicae circulares
(B) Ileum
- 60% lengte
- vooral in rechter onderste kwadrant
- diameter tot 2cm
- dunnere wand
- mesenterium
- minder vetrijk
- veel arteriele arcaden
- korte vasa recta
- minder plicae circulares
- plaques van Peyer (lymfe follikels)
Pancreas
- ligging
- retro-peritoneaal
- achter maag
- tussen duodenum en milt
- anatomie
- caput
- proc. uncinatus
- naast/achter a. en v. mesenterica superior (AMS)
- collum
- in transpylorisch vlak (L1)
- over a. en v. mesenterica superior (AMS)
- incisura pancreatis
- doorgang a. en v. mesenterica superior
- corpus
- cauda
- ductus pancreaticus -> papilla duodeni maior (Vater)
- ductus pancreaticus accessorius -> papilla duodeni minor
- pathologie: post-hepatische icterus
- o.a. door steentjes a.g.v. kanker in pancreaskop
Milt
- embryologie
- ontstaat uit dorsaal mesenterium
- ligging
- intra-peritoneaal
- t.h.v. rib 9-11
- lengte-as evenwijdig met rib 10
- anatomie
- facies diaphragmatica
- facies visceralis
- hilus
- impressies
- nier
- colon > flexura coli sinistra = milthoek
- maag
- ligamenten
- lig. gastro-lienale = gastro-splenicum
- naar maag > omentum maius
- lig. spleno-renalis
Colon
- lengte: 1.5m
- caecum
- intra-peritoneaal
- in rechter fossa iliaca
- vaak in contact met buikwand
- rust op fascia iliaca (rond m. iliacus)
- mobiel
- ileocaecale klep (Bauhin)
- bovenste lip
- onderste lip
- appendix (vermiformis)
- intra-peritoneaal
- startpunt van de 3 taeniae
- basis: vaste locatie (McBurney)
- tip: variabel
- pathologie: appendicitis
- symptomen verschillen sterk i.f.v. ligging tip
- vaak eerst diffuse pijn rond navel
- na 2-6u: gelokaliseerde pijn in rechter fossa iliaca
- behandeling: appendectomie
- mesoappendix
- lymfoid weefsel
- colon ascendens
- retro-peritoneaal (secundair)
- rechterflank + hypochonder
- mesocolon
- a. ileocolica
- a. colica dextra
- flexura coli dextra = leverhoek
- colon transversum
- intra-peritoneaal
- mesocolon transversum
- lig. gastrocolicum
- omentum maius
- flexura coli sinistra = milthoek
- colon descendens
- retro-peritoneaal (secundair)
- linker hypochonder + flank
- mesocolon
- colon sigmoideum
- intra-peritoneaal
- S-vormig
- mobiel
- lang mesocolon
- eindigt t.h.v. S3
- rectum
- retro-peritoneaal (secundair)
- van S3 naar perineum (15-20cm)
- krommingen
- sagittaal vlak
- flexura sacralis
- naar posterior
- volgt convexiteit os sacrum
- flexura perinealis
- naar anterior
- door m. levator ani > m. puborectalis
- frontaal vlak
- 3 plicae transversales -> 3 krommingen
- geen taeniae coli
- geen appendices epiploicae
- geen sacculaties (o.a. haustra)
- ampulla recti
- onderste 1/3
- normaal leeg
- canalis analis
- bovenste 1/3
- 6-10 columnae anales
- sinus anales
- valvula anales
- middelste 1/3
- onderste 1/3
- overgang naar huidepitheel
- algemene kenmerken
- breder lumen dan dunne darm
- taeniae coli
- (L) taenia libra
- (O) taenia omentalis
- (M) taenia mesocolica
- haustra coli
- plicae semilunares
- i.p.v. plicae circulares in dunne darm
- appendices epiploicae
- lokale vetophopingen
- niet op rectum
Bevloeiing
- aorta abdominalis
- T12 -> L4
- drie ongepaarde viscerale takken
- (1) tr. coeliacus -> foregut (lever, maag, milt)
- a. hepatica communis
- mediaal van lig. hepato-duodenale
- a. hepatica propria
- a. hepatica sinistra
- a. hepatica dextra
- a. gastro-duodenalis
- achter pylorus
- (a. supraduodenalis)
- a. gastro-epiploica dextra
- a. pancreaticoduodenalis superior anterior
- a. pancreaticoduodenalis superior posterior
- a. gastrica dextra
- a. gastrica sinistra
- a. lienalis
- achter maag
- bochtig
- bevloeiing pancreas
- pathologie: aneurysma
- rr. lienales
- aa. gastricae breves -> fundus
- a. gastro-epiploica sinistra
- (2) a. mesenterica superior (AMS) -> midgut
- a. colica dextra
- a. colica media
- a. ileocolica
- (a. pancreaticoduodenalis inferior posterior)
- (a. pancreaticoduodenalis inferior anterior)
- beide maken verbinding AMS <-> tr. coeliacus
- aa. jejunales
- aa. ilei
- (3) a. mesenterica inferior (AMI) -> hindgut
- a. colica sinistra
- a. rectalis superior
- cf. a. rectalis media < a. iliaca interna
- cf. a. rectalis inferior < a. pudenda interna
- aa. sigmoideae
- AMS <-> AMI
- arcade van Riolan: pRoximaal meso
- AMS > a. colica media
- AMI > a. colica sinistra
- a. marginalis (Drummond): Distaal meso
- zes gepaarde takken
- aa. inf. phrenicae
- aa. phrenicae inferiores
- aa. suprarenales mediales
- aa. renales
- aa. lumbales
- aa. testiculares / ovaricae
- terminaal: a. sacralis mediana
- bifurcatie in a. iliaca communis
- t.h.v. L4
- t.h.v. crista iliaca
- 2.5cm subumbilicaal
- v. cava inferior
- wordt overkuist door
- a. iliaca communis dextra
- radix mesenterica
- a. testicularis / ovarica dextra
- duodenum > pars horizontalis
- pancreas > caput
- duodenum > pars superior
- galblaas
- ductus hepaticus
- v. portae
- lever
- zijtakken
- vv. iliacae communes
- vv. lumbales
- alternatieve route via v. lumbalis ascendens > v. (hemi-)azygos
- v. testicularis / ovarica dextra
- links naar v. renalis sinistra
- vv. renales
- vv. hepaticae
- v. portae
- v. gastrica sinistra
- v. lienalis
- v. mesenterica superior
- vv. phrenicae inferiores
- pathologie: portale hypertensie (o.a. door cirrose)
- drie porto-cavale anastomosen
- (1) oesophagus
- vv. oesophagei > v. azygos > v. cava superior
- (2) umbilicus
- vv. para-umbilicales > ... > v. cava inferior
- (3) rectum
- v. rectalis superior > v. rectalis media/inf. > v. cava inferior
- lymfeklieren
- pre-aortisch
- t.h.v.
- truncus coeliacus
- a. mesenterica superior
- a. mesenterica inferior
- naar cisterna chyli
- begin ductus thoracicus
- naar v. brachiocephalica sinister
- L2-L3
- rechtsachter aorta
- cf. ductus thoracicus door diaphragma (T12)
- para-aortische = lumbale lymfeklieren
- truncus lumbalis dexter
- truncus lumbalis sinister
- drainage van
- (bij)nieren
- gonaden
- posterieure buikwand
- drainage geslachtsorganen
- diep -> a. iliaca interna klieren
- oppervlakkig -> oppervlakkige inguinale klieren
- ...
- uitzondering
Bezenuwing
- n. subcostalis
- plexus lumbalis (T12-L4)
- (!) examen
- n. iliohypogastricus (L1)
- over m. quadratus lumborum
- achter nier
- r. cutaneus lateralis
- r. cutaneus anterior
- lateraal van m. psoas maior
- n. ilioinguinalis (L1)
- door lieskanaal
- niet door anulus inguinalis profunda
- wel door anulus inguinalis superficialis
- lateraal van m. psoas maior
- scrotum / labia maiora
- n. genitofemoralis (L1-L2)
- anterieur van m. psoas maior
- achter ureter
- r. femoralis
- onder lig. inguinale (samen met n. femoralis)
- r. genitalis
- door lieskanaal (volledig)
- m. cremaster
- scrotum / labia maiora
- lig. rotundum
- n. cutaneus femoris lateralis (L2-L3)
- lateraal van m. psoas maior
- n. femoralis (L2-L4)
- lateraal van m. psoas maior
- (!) n. obturatorius (L2-L4)
- mediaal van m. psoas maior
- door canalis obturatorius
- r. cutaneus
- r. profundus
- (!) sensiebele bezeuwingszones
- plexus sacralis (L4-Co)
- (n. gluteus superior)
- (n. gluteus inferior)
- (n. ischiadicus)
- n. cutaneus femoris posterior
- (!) n. pudendus (S2-S4)
- bekkenbodem
- sphincters
- naar penis/clitoris
- verloop
- (cf. a. pudenda interna)
- door foramen ischiadicum maius naar buiten
- rond spina ischiadica + lig. sacrospinale
- door foramen ischiadicum minus terug binnen
- in kanaal Alcock
- (n. anococcygeus)
Pelvis
- pelvis maior (deel van abdomen)
- pelvis minor
- apertura pelvis superior
- orientatie
- vlak door SIAS + tuberculum pubicum: verticaal
- opening 50-60 graden gekanteld t.o.v. dat vlak
- promontorium
- sacrum > ala
- linea terminalis
- symphysis pubis
- apertura pelvis inferior
- diamandvormig
- os coccygeus (palpabel)
- tuber ischiadicum (palpabel)
- symphysis pubis (palpabel)
- log. sacrospinale
- lig. sacrotuberale
- geslachtsverschillen
- pelvis minor
- man: trechter / kom
- vrouw: cilinder
- arcus pubis
- man: scherpe hoek (50-60 graden)
- vrouw: stompe hoek (80-85 graden)
- apertura pelvis superior
- vrouw: ovaal
- man: hartvormig
- peritoneum
- gaat niet tot op bekkenbodem
- bedekt deels organen in bekken
- man
- blaas
- excavatio vesico-rectalis
- rectum
- vrouw
- blaas (beperkt)
- excavatio vesico-uterina
- uterus
- excavatio recto-uterina = Douglasholte
- rectum
- lig. latum uteri = broad ligament
- mesometrium
- mesosalpinx
- mesovarium
- posterieur
- rond ovarium
- bovenpool: lig. suspensorium ovarii
- onderpool: lig. ovarii proprium
- lig. teres/rotundum uteri
- fascia pelvis
- vrouw: septum rectovaginalis
- man: septum rectovesicalis
Bekkenbodem
- diaphragma pelvis
- m. levator ani (trechtervorm)
- origo: arcus tendineus
- drie delen (van mediaal naar lateraal)
- (PR) m. puborectalis
- hiatus urogenitalis
- apertura analis
- (PC) m. pubococcygeus
- (IC) m. iliococcygeus
- zenuw: n. pudendus + S4
- lig. anococcygeum
- m. coccygeus
- origo: spina ischiadica
- insertio: sacrum, coccyx
- diaphragma urogenitale
- sphincters
- andere spieren in wand
- m. piriformis
- m. obturatoris internus
Perineum
- onder bekkenbodem
- lijn tussen twee tuber ischiadicum
- anale driehoek: meer verticaal
- m. sphincter ani externus
- urogenitale driehoek: ~horizontaal
- diaphragma urogenitalis
- membrana perinei
- spatium perinei profundum
- m. transversus perinei profundus
- spieren: geen leerstof
- perineal body = centrum tendineum perinei
- fossa ischio-analis/rectalis
- gevuld met vet
- canalis pudendalis = kanaal van Alcock
- a. en v. pundenda
- n. pudendus (S2-S4)
Nieren
- retroperitoneaal
- links > rechts (door lever)
- bovenpool: T12
- onderpool: L3
- lager/groter bij kinderen
-
-
- weggesneden delen herkennen!
- flexura coli dextra
- flexura coli sinistra
- mesocolon transversum
- lever
- lig. splenorenalis (tussen milt en nier)
- mesenterium dunne darm
-
- raakvlakken voorzijde: links != rechts
- rechts
- bijnier
- lever
- duodenum
- flexura coli dextra
- dunne darm
- links
- bijnier
- maag
- milt
- pancreas
- flexura coli sinistra
- colon descendens
- jejunum
-
- raakvlakken achterzijde: links rechts
- 1/3 superior: diaphragma
- 2/3 inferior: dorsale buikwand
- m. psoas maior
- m. quadratus lumborum
- m. transversus abdominis
- zenuwen
- n. subcostalis
- n. iliohypogastricus
- n. ilioinguinalis
-
- fascia renalis
- perinephrisch vet
- paranephrisch vet
- m. psoas maior
- m. quadratus lumborum
-
- boonvormig
- kapsel
- cortex
- medulla
- pyramides renales (5-12)
- papilla
- calyx renalis minor
- calyx maior (per 2-3 minor)
- sinus
- pelvis renalis = pyelon
- hilus
- links: bovenrand L1
- rechts: onderrand L1
- a. renalis (links < rechts)
- v. renalis (links > rechts)
- voor aorta abdominalis
- achter a. mesenterica superior
- ureter
-
- a. renalis dextra achter v. cava inferior
- v. renalis sinistra tussen aorta en AMS
- veel anatomische variaties
Bijnieren
- a. suprarenalis superior
- a. suprarenalis media
- a. suprarenalis inferior
- v. suprarenalis.
- rechts: naar v. cava inferior
- links: naar v. renalis sinistra
Ureters
- 30cm
- 4-7mm diameter
- pars abdominalis
- paravertebraal
- over m. psoas maior
- retroperitoneaal
- onder a. testicularis/ovarica
- pars pelvina
- over bifurcatie van a. iliaca communis
- onder ductus deferens / a. uterina
- bevloeiing: kleine lokale takjes
- vernauwingen: risico bij urolithiase
- t.h.v pyelo-uretrale junctie (PUJ)
- t.h.v. overkuising a. iliaca communis
- t.h.v. vesico-uretrale junctie (VUJ)
Blaas
- piramide
- apex richting symphysis pubis
- wordt lig. umbilicale mediane
- basis = cervix vesicae
- cervix vesicae -> urethra
- fixatie aanos pubis a.h.v.
- vrouw: lig. pubovesicalis?
- man: lig. puboprostatica?
- trigonum
- uitmonding ureters
- opening urethra
Urethra
- man: 20 cm, twee hoeken
- pars intramuralis = preprostatisch
- pars prostatica
- pars membranacea (m. sphincter urethrae)
- pars spongiosa
- ampulla urethrae
- vrouw: 4 cm, recht
Urogenitaal stelsel man
- ductus deferens
- door lieskanaal
- achter a. epigastrica inferior
- tegen bekkenwand, onder peritoneum
- over ureter
- ampulla ductus deferens
- samen met zaadblaasjes: ductus ejaculatorius
- door prostaat
- in urethra > pars prostatica
- 3 klieren
- prostaat
- glandula seminalis = zaadblaasjes
- bulbo-urethrale klieren
Urogenitaal stelsel vrouw
- ovarium
- lig. ovarii proprium
- samen met lig. teres uteri homoloog aan mannelijk gubernaculum testis
- lig. suspensorium ovarii
- mesovarium
- uterus
- vagina
- clitoris
- glandula vestibularis maior
