Neuroanatomie

Belangrijk
1 Macroscopische anatomie (horizontaal)
2 Functionele anatomie (verticaal)

Belangrijk

parase
- upper motor neuron (UMN) parase
  - tr. corticospinalis (+ tr. corticonuclearis)
  - geen spieratrofie
  - hypertonie (spasticiteit)
  - hyperreflexie
  - abnormale reflexen
- lower motor neuron (LMN) parese
  - $\alpha$ motor neuron (ruggenmerg, spinale zenuw)
  - wel spieratrofie
  - hypotonie
  - areflexie
somatosensorisch
- anterlolateraal vs lemniscaal
kruisingen
- tr. corticospinalis
  - anterior: hoog in ruggenmerg
  - lateralis: overgang hersenstam-ruggenmerg
- tr. corticonuclearis
  - bilateraal in hersenstam
- tr. corticopontinus
- tr. rubrospinalis
- tr. tectospinalis
- tr. reticulospinalis
- tr. vestibulospinalis
- anterolateraal
  - tr. spinothalamicus = lemniscus spinalis: direct
- lemniscaal: MO, craniaal
  - fasciculus gracilis en cuneatus
  - kruist in medulla oblongata
  - lemniscus medialis
- ...

1 Macroscopische anatomie (horizontaal)

1.1 Osteologie schedel

examenvragen
- teken de schedelbasis (binnen/boven aanzicht)
- teken een sagittale doorsnede van de schedel op de middellijn
- fossa anterior
- fossa media
- fossa posterior
- os frontale
  - (1) squama frontalis
  - (2) sinus frontalis
- os parietale
- os sphenoidale
  - (3) sella turcica
    - hypofyse
  - (4) dorsum sellae
  - (5) tuberculum sellae
  - (6) sinus sphenoidalis
  - (7) proc. pterygoideus
  - (8) ala maior
- os temporale
- os ethmoidale
  - (9) crista galli
  - (10) lamina perpendicularis
- os occipitale
  - (11) squama occipitalis
  - (12) pars basilaris
  - (13) foramen magnum
- vomer
- maxilla
  - (14) palatum durum
  - tanden
- os nasale
- os palatinum
- os frontale
  - pars orbitalis
- os parietale
- os sphenoidale
  - ala minor
  - ala maior
  - proc. clinoideus anterior
  - tuberculum sellae
  - sella turcica
  - dorsum sellae
  - proc. clinoideus posterior
- os temporale
  - pars squamosa
  - pars petrosa
- os occipitale
  - squama occipitalis
  - protuberantia occipitalis interna
  - sulcus sinus transversi
- os ethmoidale
  - lamina cribrosa
  - crista galli
- foramina
  - foramina cribrosa
    - fila olfactoria
  - canalis opticus
  - fissura orbitalis superior
  - (R) foramen rotundom
  - (O) foramen ovale
  - (S) foramen spinosum
  - foramen lacerum
  - meatus acusticus internus
  - foramen jugulare
  - canalis (nervi) hypoglossi
  - foramen magnum

1.2 Cerebrale cortex

examenvragen
- teken de facies superolateralis van het cerebrum
- niet: facies medialis
zenuwstelsel
- centraal zenuwstelsel
  - encephalon
    - cerebrum = grote hersenen
    - cerebellum = kleine hersenen
    - truncus cerebri = hersenstam
      - mesencephalon
      - pons
        
        brug tussen cerebrum en cerebellum
      - medulla oblongata
  - medulla spinalis = ruggenmerg
- perifeer zenuwstelsel
  - craniale zenuwen
  - spinale zenuwen (geen leerstof, zie andere cursussen)
  - orthosympatische zenuwen (+ ganglia)
  - parasympatische zenuwen (+ ganglia)
~~embryologie~~ (geen leerstof)
- encephalon
  - prosencephalon (forebrain)
    - telencephalon
      - cerebrum
    - diencephalon
      - thalamus
      - hypothalamus
      - ...
  - truncus cerebri > mesencephalon (midbrain)
  - rhombencephalon (hindbrain)
    - metencephalon
      - truncus cerebri > pons
      - cerebellum
    - myelencephalon
      - truncus cerebri > medulla oblongata
grijze stof
- nuclei
- in cerebrum
  - cortex
    - sulcus = sleuf
    - gyrus = winding
  - centrale grijze kernen
    - thalamus
    - nucleus caudatus
    - nucleus lentiformis
    - ...
witte stof
- dendrieten (afferent)
- axonen (efferent)
eloquent deel: onmisbaar

cerebrum
- twee hemisferen
- corpus callosum
- facies inferior
- facies superolateralis (SL)
  - - (1) sulcus lateralis
      - (a) r. anterior
      - (b) r. ascendens
      - (c) r. posterior
    - (2) sulcus centralis
    - (3) sulcus parieto-occipitalis
  - - lobus frontalis
      - moet verder uitstulpen dan lobus temporalis
    - lobus parietalis
    - lobus occipitalis
    - lobus temporalis
      - geen scheiding met lobus occipitalis
- facies medialis (M)
  - - corpus callosum (CC)
    - (2) sulcus centralis
    - (3) sulcus parieto-occipitalis
    - (4) sulcus calcarinus
    - (5) sulcus hippocampi
    - (6) sulcus collateralis
  - - lobus frontalis
    - lobus parietalis
    - lobus occipitalis
    - lobus temporalis
corpus callosum
- - rostrum
  - genu
  - truncus
  - isthmus (vernauwing)
  - splenium

Lobus frontalis

Facies superolateralis

- primaire sulci
  - (1) sulcus lateralis
  - (2) sulcus centralis
  - (3) sulcus parieto-occipitalis
- secundaire sulci
  - (a) sulcus precentralis
  - (b) sulcus frontalis superior
  - (c) sulcus frontalis inferior
- gyri
  - (A) gyrus precentralis = primaire motorische cortex (M1)
  - (B) gyrus frontalis superior
  - (C) gyrus frontalis medius
  - (D) gyrus frontalis inferior
    - (*) pars orbitalis
    - (**) pars trangularis
    - (***) pars opercularis ("deksel")
- motorische spraakzone van Broca ( + *)
  - enkel in dominante hemisfeer (meestal links)

Facies medialis

- primaire sulci
  - (2) sulcus centralis
  - (3) sulcus parieto-occipitalis
  - (4) sulcus calcarinus
  - (5) sulcus hippocampi
  - (6) sulcus collateralis
- secundaire sulci
  - (a) sulcus precentralis
  - (e) sulcus cinguli
  - (f) sulcus corporis callosi
- gyri
  - (A) gyrus precentralis
  - (B) gyrus frontalis superior
  - (E) gyrus cinguli
  - (F) lobulus paracentralis

Facies inferior

- truncus cerebri = hersenstam
- lobus frontalis
- lobus temporalis
- lobus occipitalis
- secundaire sulci
  - (g) sulcus olfactorius
  - (h) sulci orbitales
- gyri
  - (D*) gyrus frontalis inferior > pars orbitalis
  - (G) gyrus rectus
  - (H) gyri orbitales
TODO
- fissura longitudinalis
- falx cerebri
- fossa lateralis

Lobus parietalis

Facies superolateralis

- primaire sulci
- secundaire sulci
  - (a) sulcus postcentralis
  - (b) sulcus intraparietalis
- gyri
  - (A) gyrus postcentralis = primaire sensorische cortex (S1)
  - (B) lobulus parietalis superior
  - (C) lobulus parietalis inferior = sensorische spraakzone (Wernicke) (in dominante hemisfeer)
    - (*) gyrus supramarginalis
    - (**) gyrus angularis
    - (***) gyrus temporalis superior > achterste deel

Facies medialis

- secundaire sulci
  - (a) sulcus postcentralis
  - (d) sulcus corpori callosi
  - (e) sulcus cinguli + pars marginalis (*)
  - (f) sulcus subparietalis
- gyri
  - (A) gyrus postcentralis
  - lobulus paracentralis (**)
  - (D) gyrus cinguli
  - (E) precuneus
    - cuneus = kegel

Lobus temporalis

Facies superolateralis

- secundaire sulci
  - (g) sulcus temporalis superior
  - (h) sulcus temporalis inferior
- gyri
  - (G) gyrus temporalis superior
    - primaire auditieve cortex (A1)
    - (***) zone van Wernicke (deels)
  - (H) gyrus temporalis medius
  - (I) gyrus temporalis inferior

Facies medialis

- secundaire sulci
  - (k) sulcus occipito-temporalis
- gyri
  - (I) gyrus temporalis inferior
  - (K) gyrus occipito-temporalis lateralis
  - (L) gyrus occipito-temporalis medialis
  - (P) gyrus parahippocampalis
    - uncus: bocht

Facies inferior

- hersenstam
- lobus frontalis (F)
- secundaire sulci
  - (k) sulcus occipito-temporalis
- gyri
  - (I) gyrus temporalis inferior
  - (K) gyrus occipito-temporalis lateralis
  - (L) gyrus occipito-temporalis medialis
  - (P) gyrus parahippocampalis
    - uncus

Lobus occipitalis

Facies superolateralis

- sulci & gyri occipitales

Facies medialis

- primaire sulci
  - (2)
  - (3)
  - (4) sulcus calcarinus
    - primaire visuele cortex (V1)
  - (5)
  - (6)
- secundaire sulci
  - (k) sulcus occipito-temporalis
- gyri
  - (K) gyrus occipito-temporalis lateralis
  - (L) gyrus occipito-temporalis medialis
  - (M) cuneus

Lobus limbicus

geen kwab in klassieke zin (vroeger wel)
geen leerstof

limbische cortex
- "in limbo" tussen
  - diencephalon
  - telencephalon
- limbisch systeem
  - homeostase
  - geheugen: hippocampus
  - emoties: amygdala
- gyri
  - (D) gyrus cinguli
  - (P) gyrus parahippocampalis

Sulcus lateralis

- lobus frontalis (F)
  - sulcus frontalis inferior
  - gyrus frontalis inferior
  - operculum frontale
- lobus temporalis (T)
  - operculum temporale
- insula
- insula
- gyrus frontalis inferior
- sulcus lateralis
- gyrus temporalis superior
  - primaire auditieve cortex (A1)
  - sulci (temporales) transversi
  - gyri (temporales) transversi van Heschl
- sulcus temporalis superior

Integratie

out of scope
- corpus callosum
legende
- corpus callosum (CC)
- primaire sulci
  - (1) sulcus lateralis
    - (1a) r. anterior
    - (1b) r. ascendens
    - (1c) r. posterior
  - (2) sulcus centralis
  - (3) sulcus parieto-occipitalis
  - (4) sulcus calcarinus
  - (5) sulcus hippocampi
  - (6) sulcus collateralis
- secundaire sulci
  - (a) sulcus precentralis
  - (b) sulcus frontalis superior
  - (c) sulcus frontalis inferior
  - (e) sulcus cinguli
  - (f) sulcus corporis callosi
  - (g) sulcus olfactorius
  - (h) sulci orbitales
- (a) sulcus postcentralis - (b) sulcus intraparietalis - (d) sulcus corpori callosi - (e) sulcus cinguli + pars marginalis () - (f) sulcus subparietalis - (g) sulcus temporalis superior - (h) sulcus temporalis inferior - (k) sulcus occipito-temporalis - sulci occipitales - gyri - (A) gyrus precentralis = primaire motorische cortex (M1) - (B) gyrus frontalis superior - (C) gyrus frontalis medius - (D) gyrus frontalis inferior - () pars orbitalis - () pars trangularis - (*) pars opercularis ("deksel") - (E) gyrus cinguli - (F) lobulus paracentralis - (G) gyrus rectus - (H) gyri orbitales

- (A) gyrus postcentralis = primaire sensorische cortex (S1) - (B) lobulus parietalis superior - (C) lobulus parietalis inferior - = sensorische spraakzone (Wernicke) (in dominante hemisfeer) - () gyrus supramarginalis - () gyrus angularis - () gyrus temporalis superior > achterste deel - lobulus paracentralis () - (D) gyrus cinguli - (E) precuneus - (G) gyrus temporalis superior - primaire auditieve cortex (A1) - (***) zone van Wernicke (deels) - (H) gyrus temporalis medius - (I) gyrus temporalis inferior - (K) gyrus occipito-temporalis lateralis - (L) gyrus occipito-temporalis medialis - (M) cuneus - (P) gyrus parahippocampalis - uncus: bocht - gyri occipitales

Facies superolateralis

Facies medialis

Facies inferior

Eloquente zones

- (M1) primaire motorische cortex = (A) gyrus precentralis
- (S1) primaire sensorische cortex = (A) gyrus postcentralis
- (A1) primaire auditieve cortex = gyrus temporalis superior
- (V1) primaire visuele cortex = (4) sulcus calcarinus
- (B) motorische spraakzone van Broca = (D) gyrus frontalis inferior
  - (**) pars trangularis
  - (***) pars opercularis ("deksel")
- (W) sensorische spraakzone van Wernicke = (C) lobulus parietalis inferior
  - (*) gyrus supramarginalis
  - (**) gyrus angularis
  - (***) gyrus temporalis superior > achterste deel
- (G1) primaire gustatieve cortex = operculum frontale/parietale kwab

1.3 Inwendige anatomie van cerebrum

examenvragen
- sagittale doorsnede op de middellijn door het cerebrum.
- horizontale doorsnede cerebrum door foramen interventriculare
- coronaire doorsnede cerebrum door commissura anterior
- coronaire doorsnede cerebrum door telencephalon, diencephalon en mesencephalon

Grijze stof (nuclei)

cortex - telencephalon
centrale kernen - diencephalon
- thalamus
- nucleus caudatus
  - - vorm: naar voor openstaande C
    - caput
    - corpus
    - cauda
- nucleus lentiformis
  - - (P) putamen
    - (GP) globus pallidus = pallidum
      - externus
      - internus
    - horizontale doorsnede
      - gelijkbenige driehoek
    - verticale doorsnede
      - rechthoekige driehoek
  - - striatum
      - nucleus caudatus (NC)
      - nucleus lentiformis > putamen
      - pontes grisei = grijze stof bruggen
- claustrum
  - functie onduidelijk
  - minder belangrijk
- corpus amygdaloideum = amygdala

Witte stof (axonen)

projectiebanen: superior <-> inferior
- voorbeelden
  - tractus corticospinalis (M1 -> ruggenmerg)
  - fornix (hippocampus -> corpus mamillare)
    - - hippocampus
      - fimbria hippocampi
      - crus
      - corpus
      - columna
      - corpus mamillare
        
        meervoud: corpora mamillaria
commissuurbanen: links <-> rechts
- voorbeelden
  - corpus callosum
  - commissura anterior
  - commissura posterior
associatiebanen: binnen 1 hemisfeer
- voorbeelden
  - U-vezels
  - ?
    - - (1) fasciculus longitudinalis superior
        
        frontaal -> occipitaal
        
        fasciculus arcuatus
        
        Broca -> Wernicke
      - (2) fasciculus longitudinalis inferior
        
        temporaal -> occipitaal
      - (3) fasciculus uncinatus
        
        frontaal -> temporaal
      - (4) fasciculus occipitofrontalis
        
        = inferior occipitofrontal fasciculus (IFOF)
        
        frontaal -> occipitaal
        
        mediaal van (1) en (2)

Ventrikelsysteem

details: zie hfst 1.8
cerebrospinaal vocht (CSF) = liquor

- zijaanzicht
- twee laterale ventrikels (LV)
  - in hemisferen (telencephalon)
- (*) foramen interventriculare (Monro)
- derde ventrikel (IIIv)
  - op middellijn (diencephalon)
- (**) aqueductus (Sylvius)
- vierde ventrikel (IVv)
  - hersenstam
- rond hersenen
- ruggenmerg (RM)

Doorsneden

open C vorm
- laterale ventrikels (LV)
- nucleus caudatus
- fornix
- stria terminalis

(1) Sagittale doorsnede op middellijn

!= sagittale doorsnede schedel (andere examenvraag)
- corpus callosum (CC)
  - rostrum
  - genu
  - truncus
  - (isthmus)
  - splenium
- (1) lamina terminalis
- (2) chiasma opticum
- (3) infundibulum + hypofyse
- (4) corpora mamillaria
- (5) commissura anterior
- fornix (columna, corpus, crus, fimbria)
  - (6) corpus
  - (7) columna
- (8) septum pellucidum
- (9) foramen van Monro
- (10) commissura habenularum
- (11) commissura posterior
- (12) epifyse
- (13) aqueductus
- fissura telodiencephalica (fente de Bichat)

(2) Horizontale = axiale doorsnede door foramen van Monro

- corpus callosum (CC)
  - rostrum
  - genu
  - truncus
  - (isthmus)
  - splenium
- lobus frontalis
- lobus temporalis
- lobus occipitalis
- sulcus lateralis
- insula
- (1) septum pellucidum
- (2) fornix > columna
- (3) nc. caudatus > caput
- (4) claustrum
- (5) foramen interventriculare (Monro)
- nc. caudatus
  - caput
  - corpus
  - (6) cauda
- (7) fornix > crus
- (8) stria terminalis
- thalamus
- laterale ventrikels (LV)
- ventrikel III
- capsule interna
  - crus anterior
  - genu
  - crus posterior
  - pars retrolenticularis
  - pars sublenticularis
- capsule externa
- capsule extrema
- fissura telodiencephalica (Bichat)
- horizontale doorsnede
- projectiebanen (superior-inferior)
  - loodrecht op figuur
- capsule interna
- capsule externa
- capsule extrema
- capsula interna
- (1) crus anterior
  - ⇅ lobus frontalis
- (2) genu
- (3) crus posterior
  - ⇅ lobus parietalis
- (4) pars retrolenticularis
  - ⇅ lobus occipitalis
- (5) pars sublenticularis
  - ⇅ lobus temporalis
  - niet zichtbaar
- somatotopie: organisatie hersenen volgt organisatie lichaam
  - motorische vezels naar ...
    - (G) gelaat
    - (BL) bovenste lidmaat
    - (R) romp?
    - (OL) onderste lidmaat
- ascenderend: thalamocorticale vezels (thalamus <-> cortex)
- descenderend: corticopontiene vezels (cortex <-> pons)
  - uitzonderingen
    - truncus corticospinalis: M1 -> ruggenmerg: crus posterior
    - truncus corticonuclearis: M1 -> hersenstam: genu

(3) Verticale = frontale = coronale doorsnede door commissura anterior

- corpus callosum (CC)
  - rostrum
  - genu
  - truncus <--
  - (isthmus)
  - splenium
- lobus frontalis
- lobus temporalis
- sulcus lateralis
- insula
- nc. caudatus (NC)
- globus pallidus (GP)
  - internus
  - externus
- putamen (P)
- claustrum (C)
- (1) fornix > columna
- (2) commissura anterior
- (3) chiasma opticum
- (4) corpus amygdaloideum = amygdala
  - limbisch systeem
- (5) capsule interna > crus anterior
- (6) nc. basalis (Meynert)
- (7) substantia perforata anterior
- laterale ventrikels (LV)
- ventrikel III
- (geen thalamus?)

(4) Verticale = frontale = coronale doorsnede door telencephalon, diencephalon en mesencephalon

- lobus parietalis
- lobus temporalis
- sulcus lateralis
- gyrus temporalis superior
- sulcus collateralis
- gyrus parahippocampalis
- insula
- nc. lentiformis
  - putamen (P)
  - globus pallidum (GP)
    - internus
    - externus
- claustrum
- corpus callosum (CC)
- lateraal ventrikel (LV)
- ventrikel III
- (1) septum pellucidum
- (2) fornix > corpus
- (3) nc. caudatus > corpus
- (4) nc. subthalamicus
- (5) substantia nigra
- (6) hippocampus
  - limbisch systeem
- (7) nc. caudatus > cauda
- (8) fornix > fimbriae
- (9) stria terminalis (x2)
- (10) capsula interna > crus posterior
  - plus tractus corticospinalis

1.4 Hersenstam

examenvragen
- ventrale zijde hersenstam
- dorsale zijde hersenstam
- doorsnede door craniale deel mesencephalon
- doorsnede door caudale deel mesencephalon
- doorsnede door craniale deel pons
- doorsnede door caudale deel pons
- doorsnede door craniale deel medulla oblongata
  - niet: caudaal
hersenstam
- mesencephalon
- pons
- medulla oblongata
- (Mes) mesencephalon
- pons
  - zelfde embryologische oorsprong als cerebellum
- (MO) medulla oblongata
- medulla spinalis
- twee aanzichten
  - ventraal
  - dorsaal
    - cerebellum weggesneden
- ventrale hersenstam
- mesencephalon
  - crus cerebri / pedunculus cerebri
  - fossa interpeduncularis
    - substantia perforata posterior
- pons
  - sulcus basilaris
- medulla oblongata
  - pyramis (mediaal)
    - tractus corticospinalis
    - decussatio pyramidum
  - oliva (lateraal)
    - nc. olivaris inferior
- medulla spinalis
- zes ventrale craniale zenuwen (van superior naar inferior)
  - n. oculomotorius (III)
  - n. trigeminus (V)
  - n. abducens (VI)
  - n. facialis (VII)
  - n. vestibulocochlearis (VIII)
  - n. hypoglossus (XII)
- dorsale hersenstam
- mesencephalon
  - lamina quadrigemina
    - colliculus superior (CS)
      - visueel
    - colliculus inferior (CI)
      - auditief
- pons
  - fossa rhomboidea
    - boven ventrikel IV
  - pedunculus cerebellaris
    - superior (PCS) -> mesencephalon (mediaal)
    - inferior (PCI) -> medulla oblongata
    - medius (PCM) -> pons (lateraal)
- medulla oblongata
  - tuberculum van fasciculus gracilis (mediaal)
  - tuberculum van fasciculus cuneatus (lateraal)
- vier dorsale craniale zenuwen (van superior naar inferior)
  - n. trochlearis (IV)
  - n. glossopharyngeus (IX)
  - n. vagus (X)
  - n. accessorius (XI)
  - geen overlap met ventraal
- overgang mesencephalon -> diencephalon
  - thalamus
    - pulvinar
    - corpus geniculatum mediale (CGM)
      - radiatio acustica -> A1
      - via capsula interna > pars sublenticularis
    - corpus geniculatum laterale (CGL)
      - radiatio optica -> V1
      - via capsula interna > pars retrolenticularis
  - epifyse = pineal
  - colliculus superior
  - colliculus inferior
  - brachium colliculi superioris
    - efferent
    - naar CGL
  - brachium colliculi inferioris
    - afferent
    - naar CGM

Doorsnedes

Mesencephalon - algemeen

tectum
aqueductus
pedunculus cerebri
- (1) tegmentum
- (2) substantia nigra
  - pars compacta (SNc)
  - pars reticularis (SNr)
  - donker kleur: melanine (afbraakproduct van dopamine)
- (3) crus cerebri
fossa interpeduncularis

Mesencephalon - craniaal

vereenvoudigd
colliculus superior (CS)
- visueel systeem
peri-aqueductale grijze stof (PAG)
nc. oculomotorius (III)
fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
nc. ruber
- tr. tegmentalis centralis
tr. corticospinalis
tr. corticonuclearis
tr. corticopontinus

Mesencephalon - caudaal

- zelfde layout als craniaal
- colliculus inferior (CI)
  - auditief systeem
- PAG
- nc. trochlearis (IV)
- fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
- decussatio van pedunculus cerebellaris superior (PCS)
  - mediaal, naar mesencephalon
  - niet: pedunculus cerebri
- tr. corticospinalis
- tr. corticonuclearis
- tr. corticopontinus
- tr. tegmentalis centralis

Pons - algemeen

(1) tegmentum
(2) corpus trapezoideum
(3) pars basilaris
a. basilaris
ventrikel IV

Pons - craniaal

tegmentum
corpus trapezoideum
pars basilaris
a. basilaris
ventrikel IV
nuclei vestibulares
nuclei van n. trigeminus (V)
- welke van deze?
  - (1) nc. mesencephalicus (ASA)
  - (2) nc. sensorius principalis (ASA)
  - (3) nc. tractus spinalis (ASA)
  - (4) nc. motorius (SVE)
fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
tr. tegmentalis centralis
nc. pontis
tr. corticopontinus
- cortex -> nc. pontis
tr. pontocerebellaris
- in pedunculus cerebellaris medius (PCM)
  - contralateraal
  - pons - cerebellum
pedunculus cerebellaris inferior (PCI)
- medulla oblongata - cerebellum
pedunculus cerebellaris superior (PCS)
- mesencephalon - cerebellum
tr. corticospinalis (gespreid)
tr. corticonuclearis
verloop
- cortex
- tr. corticopontinus
- nc. pontis in craniale pons
- tr. pontocerebellaris (contralateraal)
  - via PCM (pons - cerebellum)
- cerebellum

Pons - caudaal

- fossa rhomoidea
- nc. abducens (VI)
- nc. facialis (VII)
- nc. vestibulares
- nc. cochleares
- tr. tegmentalis centralis
- fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
- nc. pontis
- tr. corticopontinus
- tr. pontocerebellaris
- tr. corticospinalis
- tr. corticonuclearis

Medulla oblongata - craniaal

- ventrikel IV
- oliva
- pyramis
- nc. hypoglossus (XII)
- nc. dorsalis (X)
- nc. ambiguus (X)
- FLM
- nc. olivaris inferior
- tr. olivocerebellaris
  - via PCI
- tr. tegmentalis centralis
- tr. corticospinalis
  - = piramidale baan
- verloop
  - nc. ruber (in tegmentum van craniaal mesencephalon)
  - tractus tegmentalis centralis
  - nc. olivaris inferior in craniaal MO
  - tractus olivocerebellaris
    - via pedunculus cerebellaris inferior (PCI), contralateraal
  - cerebellum
- motorische banen
- stippellijn = middellijn
- cerebrale cortex -> medulla spinalis: tractus corticospinalis
  - kruist in decussatio piramidum
- cerebrale cortex -> nc. pontis: tractus corticopontinus
- nc. ruber -> nc. olivaris inf: tractus tegmentalis centralis
- naar cerebellum (contralateraal)
  - craniaal mesencephalon > nc. ruber <- cerebellum: pedunculus cerebelli superior (PCS)
    - via tussenstation (nc. dentatus)
  - pons > nc. pontis -> cerebellum: pedunculus cerebelli medius (PCM)
  - craniaal MO > nc. olivaris inf -> cerebellum: pedunculus cerebellaris inferior (PCI)

Medulla oblongata - caudaal

- fasciculus gracilis
- fasciculus cuneatus
- decussatio pyramidum
  - kruising
    - tractus corticospinalis
      - tractus corticospinalis lateralis: wel gekruist
      - tractus corticospinalis anterior: (nog) niet gekruist

Samenvatting craniale zenuwen

CN	positie	deel hersenstam	kruising	nuclei
III	ventraal	craniaal mesencephalon	ipsilateraal	nc. oculomotorius
IV	dorsaal	caudaal mesencephalon	contralateraal	nc. trochlearis
V	ventrolateraal	craniale pons	ipsilateraal	?
VI	ventraal	caudale pons	ipsilateraal	nc. abducens
VII	ventrolateraal	caudale pons	ipsilateraal	nc. facialis
VIII	ventrolateraal	caudale pons	ipsilateraal	nuclei vestibulares, nuclei cochleares
IX	dorsolateraal	MO
X	dorsolateraal	craniaal MO	ipsilateraal	nc. dorsalis, nc. ambiguus
XI	dorsolateraal	MO
XII	ventraal	craniaal MO	ipsilateraal	nc. hypoglossus

1.5 Cerebellum

examenvragen
- geen?
- zicht van posterior
- twee hemisferen
- sulci + folia (i.p.v. gyri)
- 3 lobi
  - lobus anterior
  - lobus posterior
  - lobus flocculonodularis
- 9 lobuli
  - geen leerstof
- vermis
  - cf. corpus callosum
  - "worm", "larve"
- fissura prima
- fissura horizontalis
- (*) uvula
- (**) tonsilla
- sagittale doorsnede
- lobus anterior
- lobus posterior
- fissura prima
- fissura horizontalis
- fissura posterolateralis
- (F) fastigium
- (*) lobus flocculonodularis
- (**) uvula
- (***) tonsilla
- velum medullare
  - superius
  - inferius
- foramen magnus
- tonsilla
- tonsillaire herniatie
  - compressie hersenstam
- doorsnede t.h.v. craniale deel pons
- vermis
- ventrikel IV
- nc. fastigii
  - tegen fastigium?
- nc. dentatus
- nc. interpositus
  - (nc. emboliformis & nc. globosus)

1.6 Ruggenmerg

examenvragen
- doorsnede ruggenmerg met verloop van ascenderende banen
- doorsnede ruggenmerg met verloop van descenderende banen
smaller naar onder toe
- zwellingen
  - intumescentia cervicalis
    - bovenste ledematen
  - intumescentia lumbalis
    - onderste ledematen
- conus
  - puntje
- filum terminale

31 segmenten
- 8 cervicaal -> 8 cervicale perifere zenuwen
- 12 thoracaal
- 5 lumbaal
- 5 sacraal
- 1 coccygeaal
- embryonaal: wervelkolom groeit sneller dan segmenten ruggenmerg
- cauda equina (radices spinales)
- posterior = bovenkant afbeelding
- grijze stof in midden (cf. cerebrum)
- canalis centralis
- (1) cornu posterius
  - afferent / sensorisch
- (2) cornu laterale
  - enkel t.h.v. T1-L3
  - autonome zenuwstelsel
- (3) cornu anterius
  - efferent / motorisch
- ganglion spinale
  - = dorsal root ganglion (DRG)
- cornu posterius
  - substantia gelatinosa
  - nucleus proprius
  - nucleus Clarke (t.h.v. C8-L2)
    - naar cerebellum
  - visceraal afferente kern
- cornu anterius
  - (1) mediaal: naar romp
  - (2) midden: naar proximale ledematen (!= BL)
  - (3) lateraal: naar distale ledematen (!= OL)
  - somatotopie
    - anterior: extensoren
    - posterior: flexoren
  - nucleus spinalis (C1-C4)
    - n. accessorius (XI)
  - nucleus phrenicus (C3-C6)
    - n. phrenicus
- witte stof (perifeer)
  - funiculus posterior
  - funiculus lateralis
  - funiculus anterior
  - tractus corticospinalis lateralis
  - tractus corticospinalis anterior

1.7 Meningen

examenvragen
- bespreek aan de hand van tekeningen de anatomie van de dura mater
hersenvliezen
- pachymeningen
  - dura mater = harde vlies
- leptomeningen
  - arachnoidea = spinnenweb vlies
  - pia mater = zachte vlies

Meningen van de hersenen

- lagen
  - huid
  - bot
  - dura mater
    - kleeft vast tegen schedel
  - arachnoidea
    - losmazige vliezen
  - pia mater
    - volgt sulci in diepte
- ruimtes
  - epidurale ruimte
    - virtueel
  - subdurale ruimte
    - virtueel
  - subarachnoidale ruimte
    - eerder intra dan sub
    - cerebrospinaal vocht = liquor
- epiduraal hematoom
  - vaak a. carotis externa > a. meningea media
  - vooral bij jonge mensen (< 20j)
    - dura mater te sterk vastgekleefd bij oudere mensen
  - intervallum lucidum
    - patient eerst goed
    - gaat plots achteruit (coma)
  - drukt op
    - arachnoidale ruimte
    - hersenen
- subduraal hematoom
  - arterie
  - vene
- vooral bij ernstig cranio-cerebraal trauma
- geen intervallum lucidum: direct in coma
- variant: chronische veneuze sijpeling bij oudere mensen
- subarachnoidaal hematoom
  - beter: intra
- oorzaak
  - (mild) trauma
  - ruptuur van aneurysma
    - algemeen: meestal fusiform aneurysma (langwerpig)
    - in hersenen: berry aneurysma (blaasvormig)
      - outcome
        
        25% sterft ter plaatse
        
        25% sterft in ziekenhuis
        
        25% overleeft met handicap
        
        25% overleeft gezond
      - behandeling
        
        endovasculair: via katheter
        
        chirurgisch: clipping

Dura mater

tegen binnenkant schedel
instulpingen -> compartimenten
- falx cerebri
- falx cerebelli
- tentorium
- diaphragma sellae
- sagittale doorsnede
- foramen magnum
- crista galli
- (1) tentorium
  - botstructuur
  - richel
- (2) falx cerebri
  - op middenlijn tussen hersenhelften
  - hecht vooraan vast op crista galli
  - hecht achteraan vast op tentorium
- (3) falx cerebelli
  - tussen hemisferen cerebellum
  - minder belangrijk
- (4) diaphragma sellae

(2) Falx cerebri

- coronale doorsnede
- bot
- dura mater
- corpus callosum
- ontdubbeling van dura mater
  - gevuld met veneus bloed
  - sinus sagittalis superior
  - sinus sagittalis inferior

(1) Tentorium cerebelli

- schedelbasis - bovenaanzicht
- fossa anterior
  - frontale kwab
- fossa media
  - temporale kwab
- fossa posterior
  - onder tentorium
  - cerebellum
  - hersenstam
- os petrosum
- sella turcica
- incisura tentorii
  - mesencephalon
- tentorium
  - occipitale kwab
- coronale doorsnede
- foramen magnum
- cerebrum
- cerebellum
- falx cerebri
- corpus callosum
- tentorium
  - supratentorieel
  - infratentorieel
- pathologie: bloeding
  - kwab wordt onder falx geduwd
  - subfalciene herniatie
  - transtentoriele/uncale herniatie (x2)
  - tonsillaire herniatie

(4) Diaphragma sellae

- sagittale doorsnede door ventrikel III
- fornix
- lamina terminalis
- chiasma opticum
- hypofyse + infundibulum
- schedelbasis
  - sella turcica

Arachnoidea

- arachnoidea (blauw)
- pia mater (rood)
- cisternen
  - verbreding van subarachnoidale ruimte
- (1) cisterna quadrigemina
- (2) cisterna inter-peduncularis
- (3) cisterna ambiens
- (4) cisterna magna
- (5) cisterna pontocerebellaris
- mesencephalon
- lateraal ventrikel (LV)
- hippocampus
- sulcus collateralis
- gyrus parahippocampalis
- (1) cisterna quadrigemina
- (2) cisterna inter-peduncularis
- (3) cisterna ambiens

Pia mater

volgt sulci

Meningen van het ruggenmerg

- vertebra > corpus
- vertebra > lamina
- dura mater
  - niet tegen bot
- arachnoidea (blauw)
- pia mater (rood)
- ruggenmerg
- ruimten
  - epidurale ruimte (rood)
    - vetweefsel
    - veneuze plexus (blauw)
  - subarachnoidale ruimte (blauw)
    - cerebrospinaal vocht (CSF) = liquor
- conus @ L1-L2
  - einde ruggenmerg
- dura mater
  - tot S2
- subarachnoidale ruimte
  - liquor
  - lumbaal punctie (LP) tussen L2 en S2
- pia mater (rood)
- filum terminale
- cauda equina

1.8 Ventrikelsysteem

examenvragen
- geen?
functie CSF
- volumecompensatie bij elke hartslag
  - "gesloten doos"
  - CSF naar ruggenmerg bij systole
- ondersteunend
- beschermend: buffer bij trauma
- voedend: aan- en afvoer metabolieten?
- herhaling: zie boven
- lateraal ventrikel (LV)
- ventrikel III
- ventrikel IV
- LV <-> III
  - foramen interventriculare (Monro)
- III <-> IV
  - aqueductus cerebri (Sylvii)
- IV <-> subarachnoidale ruimte
  - laterale foramina (Luschka)
  - mediane foramen (Magendie)

productie CSF
- ependym: binnenbekleding ventrikels
- pia mater
- tela choroidea
  - plexus choroideus
    - liquor productie
      - 500ml/dag
      - totale hoeveelheid: 150ml
- sinus sagittalis superior (SSS)
  - veneus bloed
- arachnoidale villi
  - groepjes: granulatio van Pachioni
- corpus callosum
- ventrikel III
- fornix
- foramen Monro
- pia mater
  - instulping
    - fissura telodiencephalica (fente de Bichat)
- coronale doorsnede
- (a)
  - corpus callosum
  - septum pellucidum
  - fornix (F)
  - nucleus caudatus (NC)
  - thalamus
  - ventrikel III
    - ependym
  - fissura telodiencephalica
  - contact pia mater + ependym
    - tela choroidea
- (b)
  - lateraal ventrikel (LV)
    - ependym
  - fornix (F)
  - nucleus caudatus (NC)
  - pia mater (rood)
  - hippocampus
- zoomed in
- corpus callosum
- nucleus caudatus (NC)
- septum pellucidum
- fornix
- thalamus
- ventrikel III
- ependym
  - plexus choroideus
- fissura telodiencephalica
- ventrikel IV
- plexus choroideus
  - T-vormig
  - in foramen van Magendie
  - in foramen van Luschka
pathologie: hydrocephalie
- soorten
  - communicerende hydrocephalie
  - obstructieve hydrocephalie
    - o.a. aqueduct stenose
- behandeling
  - ventriculo externe drainage (VED) (tijdelijk)
  - ventriculo peritoneale drainage (VPD) (chronisch)
  - derde ventriculostomie
    - bij aqueduct stenose
    - maak opening in bodem ventrikel III

1.9 Bloedvoorziening

examenvragen
- teken bloedvoorziening hersenen via a. carotis interna
- teken bloedvoorziening hersenen via vertebrobasilair systeem
- teken veneuze afvoer hersenen
stroke = beroerte = cerebrovasculair accident (CVA)
- mortaliteit (overlijden)
- morbiditeit (want herstelt moeilijk)
hersenen
- arterieel
  - a. carotis interna
  - vertebrobasilair systeem
- veneus
  - oppervlakkig
  - diep
  - naar sinussen
ruggenmerg
- arterieel
  - a. spinalis anterior
  - aa. spinales posteriores
  - aa. radiculares
- veneus
  - veneuze plexus
    - perimedullair
    - epiduraal

Hersenen - arterieel

a. carotis communis
- a. carotis externa (ACE, geen details)
  - huid
  - schedel
  - a. meningea media
    - meningen
- a. carotis interna (ACI)
  - hersenen
- lateraal zicht
- a. carotis interna (ACI)
- pars petrosa
- canalis caroticus
- t.h.v. foramen lacerum (langs, niet door)
- carotis siphon
  - bocht naar anterior (180 graden)
- pars cavernosa
  - in sinus cavernosus
  - intracraniaal
  - tussen twee lagen dura mater
    - dus niet echt intraduraal
- pars cerebralis
  - intraduraal
- bifurcatie
- zijtakken in pars cavernosa
  - (1) a. hypophysealis
- (2) a. oftalmica
  - door canalis opticus
- (3) a. communicans posterior
- (4) a. choroidea anterior
- bifurcatie
  - a. cerebri anterior
  - a. cerebri media
- coronale doorsnede
- sella turcica
- sinus sphenoidalis
  - lucht
- dura mater
  - twee bladen
  - omvat veneuze plexus
- hypofyse
- infundibulum
- a. carotis interna (ACI)
  - (1) a. hypophysealis
- lateraal ventrikel (LV)
- sulcus collateralis
- gyrus parahippocampalis
- nc. caudatus
- mesencephalon
- cisterna ambiens
- (4) a. choroidea anterior
  - plexus choroideus
  - fornix
  - hippocampus
  - tractus opticus -> thalamus > corpus geniculatum laterale (CGL)
  - mesencephalon > substantia nigra
  - capsula interna
- vooraanzicht ACI
- (1) a. hypophysealis
- (2) a. oftalmica
- (3) a. communicans posterior
- (4) a. choroidea anterior
- bifurcatie
  - a. cerebri anterior (mediaal)
  - a. cerebri media (lateraal)
- vooraanzicht ACI - hoger
- a. carotica interna (ACI)
- (3) a. communicans posterior
- (4) a. choroidea anterior
- a. cerebri anterior
  - (5) a. communicans anterior
  - (6) rr. striati mediales
  - (8) a. recurrens (Heubner)
    - naar capsula interna
- a. cerebri media
  - (7) rr. striati laterales = lenticulostriaire arteries
- coronale doorsnede door commissura anterior
- corpus callosum
- lateraal ventrikel (LV)
- nc. caudatus
- nc. lentiformis
  - globus pallidus (GP)
  - putamen (P)
- capsula interna
- sulcus lateralis
- insula
- commissura anterior
- chiasma opticum
- amygdala
- substantia perforata anterior
  - gaatjes voor rr. striati
- a. carotis interna
- a. cerebri media
- a. cerebri anterior
- (6) rr. striati mediales
- (7) rr. striati laterales = lenticulostriaire arteries
- (8) a. recurrens (Heubner)
- facies medialis - a. cerebri anterior
- vooral bevloeiing facies medialis van
  - lobus frontalis
  - lobus parietalis
- corpus callosum
- (9) a. pericallosa
- (10) a. callosa marginalis
  - M1
  - S1
- facies superolateralis - a. cerebri media
- bevloeit lateraal alle kwabben
- sulcus lateralis
- superior: anastomosen met a. cerebri anterior
  - variabel
  - kan helpen compenseren bij CVA
- vertebrobasilair systeem
- a. subclavia
  - a. vertebralis sinistra/dextra
    - door foramen magnum
    - a. basilaris
      - a. cerebri posterior sinistra/dextra
a. vertebralis
- (1) a. cerebelli inferior posterior (PICA)
- (2) a. spinalis anterior
- (3) a. spinalis posterior
a. basilaris
- (4) a. cerebelli inferior anterior (AICA)
  - (5) a. labyrinthi
    - naar inwendig gehoororgaan
- (6) rr. ad pontem
  - naar pons
- (7) a. cerebelli superior (SCA)
  - infratentorieel
- tentorium
  - supratentorieel: cerebrum
    - a. cerebri posterior sinistra/dextra
  - infratentorieel: cerebellum
    - a. vertebralis sinistra/dextra
      - (1) a. cerebelli inferior posterior (PICA)
    - a. basilaris
      - (4) a. cerebelli inferior anterior (AICA)
      - (6) rr. ad pontem
      - (7) a. cerebelli superior (SCA)
- medulla oblongata
- ventrikel IV
- nc. olivaris inferior
- a. vertebralis
  - (1) a. cerebelli inferior posterior (PICA)
    - ischemie posterolateraal in medulla oblongata
      - syndroom van Wallenberg
- a. basilaris
- (7) a. cerebelli superior (SCA)
- a. cerebri posterior sinistra/dextra
- a. communicans posterior
- (*) a. mesencephalica
  - deeltje voor a. communicans posterior
- (8) aa. thalamo-perforantes
  - substantia perforata posterior
  - naar mesencephalon + diencephalon
- (9) a. choroidea posterior
  - kleiner dan anterior
  - naar plexus choroideus
  - naar tectum
  - thalamus
- facies medialis
- tentorium
- a. cerebri posterior
  - supratentorieel?
  - lobus occipitalis
  - lobus temporalis
- circulus van Willis
- onderkant hersenen
- a. basilaris
- a. cerebri posterior sinistra/dextra
- a. communicans posterior
- a. carotis interna (ACI)
- a. cerebri anterior (mediaal)
- a. cerebri media (lateraal)
- a. communicans anterior

Hersenen - veneus

Oppervlakkig

- veneus - oppervlakkig
- sinus sagittalis superior (SSS)
  - in dubbelplooi dura mater
- sinus transversus
- sinus sigmoideus
- (1) brugvenes
- (2) v. cerebri media superficialis
  - in sulcus lateralis
  - cf. a. cerebri media
- (3) vena van Trolard
- (4) vena van Labbé
- coronale doorsnede
- schedel
- dura mater
- falx
- corpus callosum
- sinus sagittalis superior (SSS)
- sinus sagittalis inferior (SSI)
  - minder belangrijk
- (1) brugvene

Diep systeem

- mediale doorsnede
- corpus callosum (SS)
- fornix
- corpora mamillaria
- septum pellucidum
- ventrikel III
- commissura anterior
- (5) v. septi pellucidi
- (6) v. thalamostriata
- (7) v. cerebri interna
- (8) v. basalis (Rosenthal)
- (9) v. cerebri magna (Galenus)
- lateraal ventrikel (LV)
- hippocampus
- fornix
- plexus choroideus
- cisterna ambiens
- a. choroida anterior
- (8) v. basalis (Rosenthal)
- coronale doorsnede
- corpus callosum
- septum pellucidum
- nc. caudatus
- thalamus
- ventrikel III
- fissura telodiencephalica
- plexus choroideus
- (5) v. septi pellucidi
- (6) v. thalanostriata
- (7) v. cerebri interna
  - in fissura telodiencephalica (Bichat)
- oppervlakkig + diep systeem
- middellijn
- sinus sagittalis superior (SSS)
- sinus sagittalis inferior (SSI)
- (1) sinus rectus
- (2) sinus cavernosus
  - vv. orbitales
  - v. cerebri media superficialis
  - sinus sfenoparietalis
- (3) sinus transversus
- (4) sinus sigmoideus
- (5) sinus petrosus superior
- (6) sinus petrosus inferior
- (7) v. petrosa
- v. cerebri interna
- v. cerebri magna
- v. jugularis externa
  - door foramen jugulare
- schedelbasis - binnenkant
- os petrosum
- sella turcica
- tentorium
- foramen jugulare
- (1) sinus rectus
- (2) sinus cavernosus
  - vv. orbitales
  - v. cerebri media superficialis
- (3) sinus transversus
- (4) sinus sigmoideus
- (5) sinus petrosus superior
- (6) sinus petrosus inferior
- v. jugularis interna
- confluens sinuum

Ruggenmerg

1.10 Embryologie

2 Functionele anatomie (verticaal)

2.1 Motorisch systeem

examenvragen
- oorsprong en verloop van tractus corticospinalis
- oorsprong en verloop van descenderende motorische banen uit hersenstam
  - tractus rubrospinalis
  - tractus tectospinalis
  - tractus reticulospinalis
  - tractus vestibulospinalis
descenderende supraspinatische banen
twee onderverdelingen
- o.b.v. oorsprong (cf. opbouw hoofdstuk)
  - piramidale baan uit M1
    - tractus corticospinalis lateralis
    - tractus corticospinalis anterior
  - banen uit hersenstam
    - tractus rubrospinalis
    - tractus tectospinalis
    - tractus reticulospinalis
    - tractus vestibulospinalis
- lateraal vs mediaal
  - laterale groep -> ledematen, vooral contralateraal
    - tractus corticospinalis lateralis = piramidale baan = upper motor neuron
    - tractus rubrospinalis
  - mediale groep -> nek + romp, meestal bilateraal
    - tractus corticospinalis anterior
    - tractus tectospinalis
    - tractus reticulospinalis
    - tractus vestibulospinalis
- cerebrale cortex
- hersenstam
- medulla spinalis
- ~laterale groep
  - vrijwillige bewegingen
  - tractus corticospinalis lateralis = piramidale baan = upper motor neuron
- tractus corticonuclearis = upper motor neuron
- ~mediale groep
  - reflexen
- $\alpha$ motor neuronen
- lower motor neuron
- spier

Piramidale baan

Oorsprong

- piramidale baan - oorsprong
- S1
- PMA > supplementary motor area (SMA)
  - mediaal gelegen
- M1 = area 4 van Brodmann
  - efferent
    - tr. corticospinalis
    - tr. corticonuclearis
      - voor craniale zenuwen
  - afferent
    - premotor area's (PMA)
    - S1
    - thalamus
      - nucleus ventralis anterior (VA)
      - nucleus ventralis lateralis (VL)
        
        basale ganglia
        
        cerebellum
        
        hersenstam
premotor area's (PMA)
- drie area's
  - premotor cortex (PMC) = area 6 van Brodmann
    - functie: activatie M1 o.b.v. prikkels
  - supplementary motor area (SMA)
    - mediaal
    - functie: planning beweging
  - cingulate motor area (CMA)
    - limbisch
    - functie: beweging i.f.v. emotie
- afferent
  - prefrontale cortex
  - posterieure parietale associatiecortex (PPC?)
  - visuele cortex
  - limbische cortex
  - thalamus
    - basale ganglia
    - cerebellum
    - limbisch systeem
- efferent
  - M1
  - SMA -> tr. corticospinalis
  - PMC -> formatio reticularis
- coronale doorsnede
- corpus callosum
- nucleus caudatus (NC)
- nucleus lentiformis
  - putamen (P)
  - globus pallidus (GP)
- thalamus
- sulcus lateralis
- eigenschappen
  - proportioneel
  - somatotopie
    - in M1 (homunculus van Penfield)
      - onderste lidmaat (OL)
      - romp
      - bovenste lidmaat (BL)
      - hand
      - hoofd/hals

Verloop

- coronale doorsnede door M1
- corpus callosum
- nucleus caudatus (NC)
- nucleus lentiformis
  - putamen (P)
  - globus pallidus (GP)
- thalamus
- sulcus lateralis
- tr. corticospinalis
- tr. corticonuclearis
- capsule interna
- mesencephalon
- pons
- medulla oblongata
- horizontale doorsnede - capsula interna
- nucleus caudatus (NC)
- nucleus lentiformis
  - putamen (P)
  - globus pallidus (GP)
- thalamus
- tr. corticonuclearis
  - in capsula interna > genu
  - mediaal
  - hoofd en hals (H&H)
- tr. corticospinalis
  - in capsula interna > crus posterior
  - bovenste lidmaat (BL)
  - romp
  - onderste lidmaat (OL)
- somatotopie
- horizontale doorsnede - mesencephalon
- aqueductus
- substantia nigra
- crus cerebri
  - middelste 2/3e
    - tr. corticospinalis (rood)
    - tr. corticonuclearis (groen)
      - mediaal
  - laterale zijden
    - tr. corticopontinus
      - frontopontien (FP)
      - parietopontien (PP)
      - occipitopontien (OP)
      - temporopontien (TP)
- horizontale doorsnede - pons
- vierde ventrikel (IVv)
- corpus trapezoideum
- tr. corticospinalis
- tr. corticonuclearis
  - innervatie craniale zenuwen
    - kern van n. trigeminus (V)
    - kern van n. facialis (VII)?
    - bilateraal
- (tr. corticopontinus)
- horizontale doorsnede - medulla oblongata
- vierde ventrikel (IVv)
- pyramis
- oliva
- nc. olivaris
- tr. corticonuclearis
  - innervatie craniale zenuwen (IX - XII)
    - motorische kernen
    - bilateraal
- middellijn
- medulla oblongata
- medulla spinalis
- tr. corticospinalis
- tr. corticospinalis anterior
  - kruist later (hoog in ruggenmerg)
- tr. corticospinalis lateralis
  - (!) kruisen op overgang
- ruggenmerg (RM)
  - ventrale hoorn
    - drie groepen
      - mediaal: romp / axiaal
      - midden: proximale ledematen (!= arm)
      - laterlaal: distale ledematen (!= been)
- tr. corticospinalis anterior
  - loopt t.e.m. hoogthoracale segmenten
  - nek- en schouderspieren
  - contralateraal (+ ipsilateraal)
    - was nog niet gekruisd bij overgang naar ruggenmerg
- tr. corticospinalis lateralis
  - loopt t.e.m. sacrale segmenten
  - spieren in ledematen
  - ipsilateraal
    - was al wel gekruisd bij overgang naar ruggenmerg

Descenderende banen uit hersenstam

allemaal via FLM behalve tr. rubrospinalis
- want die loopt lateraal samen met tr. corticospinalis

Tractus rubrospinalis

- nucleus ruber
  - tr. rubrospinalis
    - minder belangrijk in mensen
    - wel in viervoeters (en apen?)
  - tr. tegmentalis centralis
    - descenderende baan
    - naar cerebellum via PCI
- decussatio tegmentalis ventralis

Tractus tectospinalis

- tectum
  - colliculus superior
    - functie: draai hoofd i.f.v. visuele prikkel
  - colliculus inferior
    - functie: draai hoofd i.f.v. auditieve prikkel
- decussatio tegmentalis dorsalis
  - kruising
- naar beneden via fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
- naar ruggenmerg > cervicale segmenten

Tractus reticulospinalis

formatio reticularis (FR)
- loopt van mesencephalon tot bovenkant ruggenmerg
pons
medulla oblongata
nc. pedunculo-pontinus
- in FLM
- functie: automatische bewegingen (stappen, ...)
naar beneden via fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
naar ruggenmerg > cervicale segmenten
functie: evenwicht + rechtop staan
- activatie extensorspieren

Tractus vestibulospinalis

- functie: rechtopstaan, evenwicht
- nc. vestibularis lateralis
  - tr. vestibulospinalis lateralis
- andere kernen
  - tr. vestibulospinalis medialis
  - via FLM (bilateraal)
  - naar cervicale segmenten
  - functie: aanpassen positie hoofd aan evenwichtsorgaan

Varia

- (1) tr. corticospinalis lateralis
- (2) tr. rubrospinalis
- (3) tr. corticospinalis anterior
- (4) fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
- (5) tr. vestibulospinalis lateralis
- 1-2: funiculus lateralis
- 3-5: funiculus anterior
- niet: tr. tectospinalis
- niet: tr. reticulospinalis
verlamming
- parese: krachtsvermindering
- paralyse = plegie: volledige verlamming
- soorten
  - hemiplegie: 1 lichtaamshelft
  - monoplegie: 1 lidmaat
  - paraplegie: onderste ledematen (en hoger)
  - quadriplegie: vier ledematen
- (!) upper vs lower motor neuron parese
  - upper motor neuron (UMN) parase
    - tr. corticospinalis (+ tr. corticonuclearis)
    - geen spieratrofie
    - hypertonie (spasticiteit)
    - hyperreflexie
    - abnormale reflexen
  - lower motor neuron (LMN) parese
    - $\alpha$ motor neuron (ruggenmerg, spinale zenuw)
    - wel spieratrofie
    - hypotonie
    - areflexie

2.2 Basale ganglia

examenvragen
- anatomische ligging en verbindingen van basale ganglia
- schematisch overzicht van basale ganglia circuits
ganglion: kernen buiten centraal zenuwstelsel
- hier: misnomer (beter "basale kernen")
functie
- selectie van bewegingspatroon
- inhibitie van ongewenste bewegingen
probleem met ... geeft ...
- upper motor neuron (UMN) -> piramidaal syndroom
- basale ganglia -> extrapiramidaal syndroom
- cerebellum -> cerebellair syndroom
- lower motor neuron (LMN) -> lower motor neuron syndrome

Kernen

herhaling
- striatum = nucleus caudatus (NC) + putamen (P)
  - nucleus caudatus > caput
  - nucleus caudatus > corpus
  - nucleus caudatus > cauda
  - pontes grisei
  - ventrale striatum
    - met/zonder nucleus accumbens
- pallidum = globus pallidus
soorten
- input
  - nucleus caudatus (NC)
  - nucleus lentiformis > putamen (P)
  - ventrale striatum
- output
  - nucleus lentiformis > globus pallidus internus/medialis (GPi)
  - nucleus lentiformis > globus pallidus internus > ventrale pallidum
  - substantia nigra > pars reticulata (SNr)
    - meer ventraal
    - minder celrijk
- intrinsiek
  - nucleus lentiformis > globus pallidus externus/lateralis (GPe)
  - nucleus subthalamicus (STN)
  - substantia nigra > pars compacta (SNc)
    - celrijk
    - dopamine synthese
  - tegmentum ventrale = ventral tegmental area (VTA)
thalamus wordt soms ook gezien als onderdeel (maar hier niet)

Verbindingen

afferent-intrinsiek-efferent
- (1) corticostriatale projecties
- (2) striatopallidale projecties
- (3) nigrostriatale baan
- (4) ?
- (5) ?
- (6) ?
- (7) thalamocorticaal
- efferenten

afferent
- cerebrale cortex
efferent
- thalamus
  - nc. ventralis lateralis
  - nc. ventralis anterior
  - nc. anterior
  - nc. medialis dorsalis
- hersenstam
  - colliculus superior
    - oogspieren
  - nc. olivaris inferior
  - formatio reticularis
    - nc. pedunculopontinus

Basale ganglia circuits

circuit = loop
corticaal ontspringend extrapiramidaal systeem (COEPS)
motorisch circuit
oculomotorisch circuit
circuit van prefrontale cortex
limbisch circuit

Neurotransmitters

direct vs indirect
stimulatie vs inhibitie
- globaal: dopamine uit SNc stimuleert thalamus en dus cortex

Klinische toepassingen

Ziekte van Parkingson = Morbus Parkingson
- oorzaak
  - deficientie in dopamineproductie
- symptomen
  - bradykinesie
    - startmoeilijkheden
    - kleine pasjes
    - minder geassocieerde bewegingen (armen zwaaien bij stappen)
    - minder mimiek = maskergezicht
  - hypertonie
    - subtype: rigiditeit ("tandrad")
  - tremor bij rust
  - dementie
- behandeling
  - medicatie (dopamine precursor, receptor activatie, ...)
  - neuromodulatie: DBS
- Ziekte van Huntington
- chorea: ongecontroleerde bewegingen
- psychiatrische aandoeningen
- dementie
- neuromodulatie
- modulatie = stimulatie of inhibitie
- dorsal cord stimulation (DCS)
  - bij "failed back surgery"
- deep brain stimulation (DBS)
  - Parkingson
  - tremor
  - dystonie
  - psychiatrische aandoeningen
    - vroeger veel misbruik

2.3 Cerebellum

examenvragen
- banen spinocerebellum
- banen vestibulo- en pontocerebellum
meer neuronen dan in cerebrum
geen eloquente delen
- vooral netwerkeffect
- minder somatotopie
- ventrikel IV
- vermis
- pars intermedia
- flocculus
- (nodulus)
- (1) nc. interpositus
- (2) nc. dentatus
- (3) nc. vestibulares
- (4) nc. fastigii
functionele opdeling
- vestibulocerebellum (archicerebellum)
  - oudste deel
  - locaties
    - lobus flocculonodularis
  - nc. vestibulares (evenwichtsorgaan)
- spinocerebellum (paleocerebellum)
  - coordinatie van beweging
  - locatie
    - vermis
    - hemisfeer > pars intermedia
  - nc. fastigii
  - nc. interpositus
- pontocerebellum (neocerebellum)
  - bij hogere primaten
  - fijne motoriek
  - locatie
    - laterale deel hemisfeer
  - nc. dentatus

Functionele indeling

Vestibulocerebellum (archicerebellum)

afferente banen
- vestibulair (nc. vestibulares)
- oculomotore kernen (via FLM)
  - nc. III (n. oculomotorius)
  - nc. IV (n. trochlearis)
  - nc. VI (n. abducens)
- - caudale doorsnede
  - (1) nc. vestibulares
  - (2) n. vestibulocochlearis (VIII) > n. vestibularis (VIIIv)
  - (3) pedunculus cerebellaris inferior (PCI)
    - (!) pons, maar niet PCM
  - (4) tr. vestibulocerebellaris
    - uit FLM
    - van oculomotore kernen
  - (5) fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
efferente banen
- nc. vestibulares -> spinaal ruggenmerg
- oculomotore kernen (via FLM)
- - pedunculus cerebellaris inferior (PCI)
  - fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
- - doorsnede hersenstam
    - mesencephalon
    - pons
    - medulla oblongata
  - nc. oculomotorius (III)
  - nc. trochlearis (IV)
  - nc. abducens (VI)
  - nc. vestibularis
  - tr. vestibulospinalis lateralis
  - tr. vestibulospinalis medialis (via FLM)
functie
- evenwicht
- stabiliseren blik bij bewegening hoofd

Spinocerebellum (paleocerebellum)

somatotopie (beperkt)
- vermis -> nc. fastigii -> rompspieren
- pars intermedia -> nc. interpositus -> spieren ledematen
- afferente banen
- vestibulair, auditief, visueel
- medulla spinalis
  - interne feedback, correctie van inaccurate bewegingen
    - (1) tr. spinocerebellaris rostralis
      - cf. tr. corticospinalis lateralis
      - radix posterior
      - interneuronen
      - cornu anterius
      - stijgen in funiculus lateralis (ipsilateraal)
    - (2) tr. spinocerebellaris anterior
      - cf. tr. corticospinalis anterior
      - radix posterior
      - interneuronen
      - cornu anterius
      - stijgen in funiculus lateralis (contralateraal)
    - - doorsnede hersenstam en cerebellum
      - vermis
      - pars intermedia
      - pedunculus cerebellaris superior (PCS)
      - pedunculus cerebellaris inferior (PCI)
        
        fout in tekening: moet buiten liggen
      - overgang medulla oblongata naar ruggenmerg (---)
      - (1) tr. spinocerebellaris rostralis
        
        bovenste ledematen
        
        ipsilateraal
      - (2) tr. spinocerebellaris anterior
        
        romp, onderste ledematen
        
        contralateraal
        
        later tweede kruising -> opnieuw ipsilateraal
  - onbewuste proprioceptie
    - - nc. thoracicus (van Clarke)
        
        C8-L2
      - tr. spinocerebellaris posterior
      - via funiculus lateralis
    - - boven C8
        
        opstijgen via fasciculus cuneatus
      - C8-L2
        
        zie vorige
      - onder L2
        
        opstijgen naar nc. Clarke via fasciculus gracilis
    - - doorsnede medulla oblongata
      - (1) nc. gracilis
      - (2) nc. cuneatus
        
        ontvangt vezels van tr. spinocerebellaris?
      - (3) nc. cuneatus lateralis/accessorius
        
        ontvangt vezels van fasciculus cuneatus
      - (4) PCI
      - tr. spinocerebellaris posterior
      - tr. cuneocerebellaris
      - tr. spinocerebellaris rostralis
    - - doorsnede hersenstam en cerebellum
      - vermis
      - pars intermedia
      - PCS
      - PCI
      - (1) nc. van Clarke (C8-L2)
      - (2) nc. cuneatus lateralis/accessorius
      - (3) tr. spinocerebellaris posterior
        
        ipsilateraal
      - (4) tr. cuneocerebellaris
        
        ipsilateraal
- nc. olivaris inferior
- formatio reticularis
  - nc. reticularis lateralis
- efferente banen
- vermis -> nc. fastigii -> mediale descenderende banen
  - - vermis
    - PCI
    - nc. fastigii
    - (1) nc. vestibulares
      - tr. vestibulospinalis medialis
      - tr. vestibulospinalis lateralis
    - (2) formatio reticularis
      - tr. reticulospinalis
  - - vermis
    - nc. fastigii
    - PCS
    - decussatio van pedunculi cerebellares superiores (PCSs)
    - tectum
      - tr. tectospinalis
    - nc. ruber
    - thalamus
      - nc. ventralis lateralis
    - M1, premotor areas (PMA)
- pars intermedia -> nc. interpositus -> laterale descenderende banen
  - - pars intermedia
    - nc. interpositus
    - nc. ruber
    - thalamus
      - nc. ventralis lateralis
    - M1, PMA
  - - M1, PMA
    - thalamus
      - nc. ventralis lateralis
    - PCS
    - PCI
    - tectum
    - nc. ruber
    - nc. vestibulares
      - descenderende banen (mediaal + lateraal)
    - formatio reticularis (FR)
      - descenderende banen via FLM
    - vermis
    - pars intermedia
    - nc. fastigii
    - nc. interpositus
- functie
- coordinatie bewegingen
- stereotype bewegingen (wandelen)

Pontocerebellum (neocerebellum)

afferente banen
- cerebrale cortex -> via tr. corticopontinus
- nc. olivaris inferior
  - cerebrale cortex
  - basale ganglia
  - thalamus
  - nc. ruber (tr. tegmentalis centralis)
  - medulla spinalis
- - doorsnede pons
  - ventrikel IV
  - tr. corticopontinus
  - nc. pontis
  - tr. pontocerebelleralis
    - contralateraal
    - via pedunculus cerebellaris medius (PCM)
- - PCI
  - tr. olivocerebellaris
  - nc. dentatus
- efferente banen
- - nc. dentatus
  - PCS
  - nc. ruber
    - thalamus (nc. ventralis lateralis)
      - M1, PMA
      - prefrontale cortex
  - decussatio
  - tr. dentatorubrothalamicus
- - cerebrale cortex
  - thalamus
  - basale ganglia
  - nc. ruber
  - nc. pontis
  - nc. olivaris inferior
  - medulla spinalis
  - middellijn (---)
  - PCS
  - PCM
  - PCI
  - cerebellaire hemisfeer
  - nc. dentatus
- functie
- niet-stereotype bewegingen (fietsen, instrument spelen)

Klinische toepassingen

letsel -> cerebellair syndroom
- ataxie = coordinatie stoornissen
  - vermis (romp)
    - evenwichtsproblemen
    - gangmoeilijkheden
    - "ebrieuze gang" (~te veel gedronken)
  - hemisfeer (ledematen)
    - dysmetrie: naast voorwerp grijpen
    - dysdiadochokinese: storing bij afwisselende bewegingen
    - (!) intentionele tremor
      - cf. Parkingson (rusttremor)
  - dysarthrie: onnauwkeurig spreken (slechte, schokkerige articulatie)
  - nystagmus: schokkende oogbewegingen
- cognitief deficit
  - moeilijkheden met complexe handelingen
  - mutisme: niet willen spreken (maar wel nog kunnen)
    - bij letsel van nc. dentatus in kinderen

2.4 Somatosensorisch systeem

examenvragen
- banen en centra van anterolateraal somatosensorisch systeem
- banen en centra van lemniscaal somatosensorisch systeem
- (vergelijk beide systemen)
proprioceptie
- onbewust
  - cerebellair
- bewust = kinesthesie
  - lemniscaal systeem
somesthesie = info uit huid en mucosa
- anterolateraal systeem (ALS)
  - signalen
    - grove tastzin = drukgevoeligheid
    - pijn en temperatuur
  - substantia gelatinosa (wel synaps)
  - kruist onmiddelijk
  - tr. spinothalamicus (anterior+lateralis) = lemniscus spinalis
  - naar thalamus > VPL
  - naar S1, S2, g. cinguli
- lemniscaal systeem
  - signalen
    - fijne = epicritische tastzin en vibratie
    - bewuste proprioceptie
  - nc. proprius (geen synaps)
  - fasciculus cuneatus -> nc. cuneatus: lateraal voor C en T
  - fasciculus gracilis -> nc. gracilis: mediaal voor L en S
  - kruist pas in medulla oblongata
  - naar thalamus > VPL via lemniscus medialis
  - naar S1, S2
(trigeminaal systeem)

Anterolateraal systeem (ALS)

afferent: 3 neuronen nodig
functie
- drukgevoeligheid
- pijn
- temperatuur
- => alarmerend
- vrije zenuwuiteinden
  - nociceptoren
  - thermoceptoren
- (1) ganglion spinale
- radix posterior
- (2) substantia gelatinosa
- radix anterior
- interneuronen
  - reflexen
- anterieur
  - tr. spinothalamicus anterior/medialis
  - drukgevoeligheid
- lateraal
  - tr. spinothalamicus lateralis
  - pijn
  - temperatuur
- tr. spinothalamicus anterior
- tr. spinothalamicus lateralis
- somatotopie
  - cervicale segmenten
  - thoracale segmenten
  - lumbale segmenten
  - sacrale segmenten
- thalamus
  - (3) nc. ventralis posterior lateralis (VPL)
  - naar cerbrale cortex
- mesencephalon
- pons
- medulla oblongata
- stippellijn
- medulla spinalis
  - (1) ganglion spinale
  - (2) substantia gelatinosa
  - kruising middellijn
- tr. spinothalamicus = lemniscus spinalis (in ruggenmerg)
- thalamus
  - (3) nc. ventralis posterior lateralis (VPL)
  - CGL, CGM
  - ...
- hypothalamus
- formatio reticularis
  - raphe kernen
  - peri-aqueductale grijze stof (PAG)
  - locus coeruleus
  - nc. parabrachialis
    - op overgang pons-mesencephalon
    - naar amygdala (emotionele component)
- tr. spinothalamicus
  - (tr. spinoreticularis)
    - bilaterale aftakkingen: zowel naar links+rechts
- colliculus superior
  - visueel systeem
  - draai ogen naar plaats van prikkel
- thalamus -> cerebrale cortex
  - arousal: plots wakker bij pijn
- formatio reticularis -> amygdala
  - limbisch systeem
  - emoties
- formatio reticularis -> ruggenmerg
  - neuromodulatie: onderdruk te veel aan pijnprikkels
  - reflexen
- corpus callosum
- gyrus postcentralis
  - S1
- sulcus lateralis
  - insula
  - S2
- gyrus cinguli (limbisch systeem)

Lemniscaal systeem (LS)

ook drie neuronen
functie
- kinesthesie = bewuste proprioceptie
- vibratie
- fijne tastzin
- => niets alarmerend
- mechanoreceptoren
- (1) ganglion spinale (idem)
- radix posterior
- cornu posterius
- (2) nc. proprius
  - tussenstation
- interneuronen
- merk op
  - kruis middellijn niet
  - geen synaps, zelfde axon draait en loopt door
    - heel lange axonen
- t.h.v. lumbaal en sacraal
- fasciculus gracilis
- t.h.v. cervicaal en thoracaal
- (1) ganglion spinale
- fasciculus cuneatus
  - loopt meer lateraal
  - duwt fasciculus gracilis naar mediaal
- (1) ganglion spinale
  - langste axonen in lichaam
- somatotopie
  - fasciculus gracilis
    - sacraal
    - lumbaal
  - fasciculus cuneatus
    - thoracaal
    - cervicaal
- minder belangrijke kernen
  - nc. proprius
  - visceraal afferente kern
- tweede neuron
  - t.h.v. medulla oblongata
  - nc. gracilis
    - ontvangt vezels uit fasciculus gracilis
  - nc. cuneatus
    - ontvangt vezels uit fasciculus cuneatus
- lemniscus medialis
  - hier wel kruising middellijn
- thalamus
  - (3) nc. ventralis posterior lateralis (VPL)
    - naar cortex
- corpus callosum
- S1
- S2
- niet naar limbisch systeem
ALS vs LS
- andere receptoren
- beide drie neuronen
  - (1) zelfde in ganglion spinale
  - (2) verschillende
    - ALS: in substantia gelatinosa
    - LS: in nc. gracilis of nc. cuneatus
  - (3) zelfde in thalamus
- beide gekruist
  - ALS: in ruggenmerg
  - LS: in hersenstam
- baan
  - ALS: lemniscus spinalis = tr. spinothalamicus
  - LS: lemniscus medialis
- doorsnede door medulla oblongata
- ventrikel ?
- (2)
  - nc. gracilis
  - nc. cuneatus
- FLM
- fibrae arcuatae internae
- decussatio lemniscorum
  - kruising middellijn
- lemniscus medialis
- lemniscus spinalis
- doorsnede door pons
- lemniscus medialis
- lemniscus spinalis
- doorsnede mesencephalon
- lemniscus medialis
- lemniscus spinalis
- naar thalamus > nc. ventralis posterior lateralis (VPL)
- corticale gebieden
- gyrus postcentralis
  - S1
- insula > operculum parietale
  - S2
- parietale associatiecortex
- S1: detail
- sulcus centralis
- sulcus postcentralis
- krijgt info vanuit thalamus > nc. ventralis posterior lateralis (VPL)
- areas van Brodmann
  - M1
    - area 4
  - S1
    - area 1
      - textuur
    - area 2
      - integratie
    - area 3a
      - proprioceptie
    - area 3b
      - epicritische=fijne tastzin
- letsel in S1
  - geen complete uitval zoals bij M1
  - patient weet niet goed wat hij vast heeft
- S1: efferenten
- M1
- S2
- parietale associatiecortex
  - krijgt ook info uit visuele cortex
  - letsel: neglect syndroom (contralateraal)
- ruggenmerg via tr. corticospinalis
- thalamus
  - feedback / neuromodulatie
- hersenstam
  - feedback / neuromodulatie
- homunculus van Penfield
  - motorisch
  - sensorisch
    - facies medialis: onderste lidmaat
    - romp
    - bovenste lidmaat
    - hand
    - gelaat
  - klinische test: tweepunts discriminatie
    - romp: pas vanaf 5-6cm
    - vingers: ~1mm

(!) Klinische toepassing: syndroom van Brown-Sequard

- letsel aan 1 kant ruggenmerg
  - bloeding
  - trauma
  - tumor
- (1) tr. corticospinalis lateralis
  - upper motor neuron (UMN) parese
  - onder niveau letsel
  - ipsilateraal (kruist op overgang RM-MO)
- (2) tr. spinothalamicus (ALS)
  - hypoesthesie: verminderde gevoeligheid van temperatuur, pijn
  - contralateraal
  - twee niveau's onder letsel
- (3) fasciculus gracilis en cuneatus (LS)
  - hypoesthesie: verminderde gevoeligheid van fijne tastzin
  - ipsilateraal (kruist in MO)
  - onder niveau letsel
- (4) alpha-motor neuronen
  - grijze stof in cornu anterius
  - lower motor neuron (LMN) parese
    - atrofie
    - tremors
  - ipsilateraal
  - op niveau letsel (niet boven/onder)
- ruggenmerg
- letsel (pijl)
- (1) tr. corticospinalis lateralis
  - ipsilateraal
- (2) tr. spinothalamicus
  - kruist en stijgt 2 segmenten
  - contralateraal
- (3) fasciculus gracilis en cuneatus
  - ipsilateraal
- (4) alpha-motor neuronen

2.5 Thalamus

geen leerstof
wel handige samenvatting

2.6 Auditief systeem

examenvragen
- anatomie van het binnenoor
- banen en centra van auditief systeem vanaf de nervus cochlearis

zie ook hoofdstuk 1.1: anatomie van orbita
- geen leerstof
zes zintuigen
- olfactief (geen leerstof)
  - enige zintuig dat niet langs thalamus loopt
- tast (zie 2.4 somatosensorisch systeem)
- auditief (2.6)
- vestibulair (2.7)
  - in binnennoor
- visueel (2.8)
- smaak (zie 2.14 craniale zenuwen)
oor
- buitenoor: auris externa
- middenoor: auris media
- binnenoor: auris interna
  - auditief
  - vestibulair
- os temporale
  - os (pars?) petrosum = rotsbeen
- foramen magnum
- meatus acusticus externus (MAE)
- auris externa
- auris media
- auris interna
- meatus acusticus internus (MAI)
  - doorgang zenuwen naar hersenstam
- buitenoor
  - auricula = pinna = oorschelp
    - kraakbeen
    - been
  - meatus acusticus externus
- middenoor
  - membrana tympani = trommelvlies (TV)
  - cavum tympani
    - gevuld met lucht
    - gehoorbeentjes
    - verbindingen
      - naar voor: tuba auditiva = buis van Eustachius
        
        naar pharynx
        
        functie: druk balanceren
      - naar achter: mastoidale cellen
- binnenoor
  - vestibulaire functie
    - semicirculaire kanalen
    - vestibulum
  - auditieve functie
    - cochlea
  - meatus acusticus internus
  - zenuw uit drie bovenstaande structuren

Auris externa = buitenoor

Auris media = middenoor

- cavum tympani
- gehoorbeentjes
  - (1) malleus = hamer
  - (2) incus = aambeeld
  - (3) stapes = stijgbeugel
  - fenestra vestibuli
  - m. tensor tympani
    - n. trigeminus (V)
  - m. stapedius
    - n. facialis (VII) > n. stapedius
- niet getekend
  - chorda tympani
  - n. facialis (VII)
  - n. glossopharyngeus (IX)
- cavum tympani - lateraal zicht
- (1) fenestra vestibuli
  - stapes
- (2) fenestra cochleae
- m. tensor tympani
  - naar malleus en membrana tympani
- m. stapedius
- tuba auditiva
  - naar anterior
- n. facialis (VII)
  - door foramen stylomastoideum
  - ganglion geniculi
  - (3) n. stapedius
  - (4) chorda tympani
  - (5) n. petrosus maior

Auris interna = binnenoor

labyrinthus osseus (benige delen)
- cochlea = slakkenhuis
- vestibulum
- canales semicirculares (x3)
labyrinthus membranaceus (vliezige delen in de resp. benige delen)
- ductus cochlearis
- utriculus en sacculus
- ductus semicirculares (x3)
- cochlea
  - helicoptrema = cupula cochleae
- ductus cochlearis
- sacculus
- utriculus
- canales semicirculares
  - holtes in os petrosum
  - anterior
  - posterior
  - lateralis
- (1) ductus reuniens
- (2) ductus utriculo-saccularis
- (3) ductus endolymfaticus
- (4) saccus endolymfaticus
  - aan oppervlakte os petrosum
  - in ontdubbeling dura mater
- gevuld met vloeistof
  - perilymfe (cf. CSF)
  - endolymfe (cf. intracellulair vocht)
- verbinding met middenoor
  - fenestra vestibuli
  - fenestra cochlea
  - doorgeven drukgolven aan vloeistof
- cochlea - doorsnede
- modiolus ("kurkentrekker")
- lamina spiralis ossea
- lamina spiralis membranacea
- lamina basilaris
  - orgaan van Corti
    - zenuwen
      - ganglion spirale (Corti)
        
        n. cochlearis
  - membrana tectoria
- membrana vestibularis (Reissner?)
- ductus cochlearis
- scala media
  - holte in binnenste buis = ductus cochlearis
- scala vestibula
  - holte in buitenste buis (bovenaan)
- scala tympani
  - holte in buitenste buis (onderaan)

gevoelsorganen
- cochlea -> orgaan van Corti
  - auditief
- vestibulum -> macula + otolieten
  - zwaartekracht
  - positie hoofd
  - lineaire bewegingen
- canales semicirculares -> crista ampullaris
  - rotatoire bewegingen
- cochlea
  - (1) n. cochlearis (van n. VIII)
    - ganglion van Corti in cochlea
- vestibulum
  - sacculus
  - utriculus
  - (2) n. vestibularis superior (van n. VIII)
  - ganglion aan lateraal uiteinde MAI
- canales semicirculares
  - (3) n. vestibularis inferior (van n. VIII)
  - ganglion aan lateraal uiteinde MAI
- meatus acusticus internus (MAI)
- mediaal aanzicht in MAI
- n. vestibularis superior
  - afferent
- n. vestibularis inferior
  - afferent
- n. cochlearis
  - afferent
- n. facialis (VII)
  - efferent: naar buiten

N. cochlearis

- cochlea
  - inner hair cells (IHC)
  - outer hair cells (OHC)
- n. vestibulocochlearis (VIII)
  - n. cochlearis (n. VIIIc)
    - ganglion spirale
- meatus acusticus internus (MAI)
- onderkant pons
- caudale doorsnede pons
- corpus trapezoideum
- n. cochlearis
  - 100% afferent
- (1) nc. cochlearis ventralis
- (2) nc. cochlearis dorsalis
- pedunculus cerebellaris inferior (PCI)
- (3) nc. vestibularis
- nc. motorius
  - n. facialis (VII)
  - efferent

Centrale verbindingen

- caudale doorsnede pons
- (1) nc. olivaris superior
  - geen link met nc. olivaris inferior in medulla oblongata
- (2) lemniscus lateralis
  - witte stof baan
  - geen synaps
- nc. cochlearis ventralis
  - (3) striae acusticae ventrales
    - vormen corpus trapezoideum
      - nuclei corpis trapezoidei
- nc. cochlearis dorsalis
  - (4) striae acusticae dorsales
  - enkel contralateraal
- nc. vestibularis
- veel kruisingen
  - ipsi- en contralaterale verbindingen
  - bijna nooit unilateraal doof door probleem in hersenstam
    - wel door probleem met n. cochlearis

nc. olivaris superior
- functie: localisatie geluidsbron
- medialis
  - verschil in timing
- lateralis
  - verschil in intensiteit
  - feedback / inhibitie
    - naar outer hair cells (OHC)
    - m. tensor tympani (n. trigeminus (V))
    - m. stapedius (n. facialis (VII))
- nc. cochlearis ventralis
- nc. cochlearis dorsalis
- nc. olivaris superior
- outer hair cells (OHC)
- nc. trigeminus/motorius (V)
- nc. facialis (VII)
- colliculus inferior
  - tussenstation
- corpus trapezoideum
- lemniscus lateralis
  - nuclei
  - decussatio (Probst)
- craniale doorsnede pons
- ventrikel IV
- fasciculus longitudinalis medialis (FLM)
- nc. pontis
- tr. corticospinalis (gespreid)
- tr. corticonuclearis
- (1) lemniscus medialis
- (2) lemniscus spinalis
- (3) lemniscus lateralis
- (corpus trapezoideum)
  - bovenste deel, uitdovend
- thalamus
  - corpus geniculatum laterale (CGL)
  - corpus geniculatum mediale (CGM)
- colliculus superior (CS)
- colliculus inferior (CI)
  - afferent
    - lemniscus lateralis
  - efferent
    - via brachium colliculi inferioris naar CGM
    - contralaterale colliculus inferior
    - ipsilaterale colliculus superior
    - tr. tectospinalis
      - naar ruggenmerg
      - kruising
      - draaien hoofd naar oorsprong geluid

Corticale auditieve gebieden

- radiatio acustica
  - van thalamus > CGM
  - naar primaire auditieve cortex (A1)
    - gyri temporales transversi van Heschl
      - aan bovenkant gyrus temporalis superior
    - binnenkant sulcus lateralis (= Sylvische fissuur)
  - in capsula interna > pars sublenticularis
- primaire auditieve cortex (A1)
- naar frontaal ("what")
- naar parietaal ("where")
- zone Broca
- zone Wernicke

2.7 Vestibulair systeem en oogmotoriek

Vestibulair systeem

examenvragen
- vestibulaire kernen en hun centrale verbindingen
- banen en centra van vestibulo-oculaire reflex en saccades

vestibulair
- zesde zintuig
- positie hoofd
- beweging hoofd
- evenwicht
- stabiliteit
- oogbewegingen
- letsel
  - vertigo (duizeligheid)
  - nausea (misselijkheid)
  - instabiliteit
  - oogbewegingen

Vestibulair orgaan

morfologie: zie 2.6

N. vestibularis

- n. vestibulocochlearis (VIII)
  - n. vestibularis (n. VIIIv)
  - n. cochlearis (n. VIIIc)
- maculae
  - utriculus
  - sacculus
  - lineaire bewegingen
  - stilstaande positie
- ampullae
  - canales semicirculares
  - rotatie
- ganglion van Scarpi
- meatus acusticus internus (MAI)
- meatus acusticus internus (MAI)
- herhaling van hierboven
- achteraan
  - n. vestibularis (VIIIv)
    - superior
    - inferior
- vooraan
  - n. facialis (VII)
  - n. cochlearis (VIIIc)

Vestibulaire kernen

- nc. vestibulares
  - overgang pons - medulla oblongata
  - ruitvormig
  - superior
  - inferior
  - medialis
  - lateralis (Deiters)

Centrale verbindingen

Met cerebrale cortex

- primaire vestibulaire cortex (Vest1) - onderkant S1 - vlakbij deel gelaat - area 3a - cf. proprioceptie - insulaire cortex - parietale associatie cortex
- thalamus
  - nc. ventralis posterior lateralis (VPL)
    - cf. somatosensorieel
- nc. vestibulares

Met cerebellum

- caudale doorsnede pons - heen - n. vestibularis (VIIIv) - nc. vestibulares - tr. vestibulo-cerebellaris - rechtstreeks of via PCI (niet PCM!) - naar cerebellum > lobus flocculonodularis - terug (niet getekend) - vestibulocerebellum > lobus flocculonodularis -> nc. vestibularis lateralis - spinocerebellum -> nc. fastigii -> nc. vestibulares

Met medulla spinalis

- motorisch systeem: mediale descenderende banen
- (1) tr. vestibulospinalis lateralis
  - van nc. vestibularis lateralis (Deiters)
  - functie
    - opstaande positie bewaren (via activatie extensoren)
    - evenwicht
- (2) tr. vestibulospinalis medialis
  - via FLM
    - ipsilateraal
    - contralateraal
  - tot cervicaal niveau
  - functie
    - positie hoofd

Met Oculomotore kernen

- (1) nc. oculomotorius (III)
- (2) nc. trochlearis (IV)
- (3) nc. abducens (VI)
- via FLM
  - bilateraal

Oculomotore systeem

drie kernen
drie zenuwen
- n. oculomotorius (III)
- n. trochlearis (IV)
- n. abducens (VI)
zes extra-oculaire spieren

Spier	Zenuw	Functie	Letsel
m. rectus lateralis	n. abducens (VI)	abductie (naar buiten draaien)	diplopie bij blik lateraal
m. rectus medialis	n. oculomotorius (III)	adductie	—
m. rectus superior	n. oculomotorius (III)	...	—
m. rectus inferior	n. oculomotorius (III)	...	—
m. obliquus inferior	n. oculomotorius (III)	...	—
m. obliquus superior	n. trochlearis (IV)	depressie, ...	diplopie bij blik beneden
m. levator palpebrae	n. oculomotorius (III)	ooglid open	ptose
m. sphincter pupillae	n. oculomotorius (III)	miosis = contractie	anisocorie?
m. ciliare	n. oculomotorius (III)	accomodatie	-

vijf types oogbewegingen
- verandering beeld
  - saccade
  - smooth pursuit
- stabilisatie beeld
  - vestibulo-oculaire reflex
  - (optokinetische reflex)
    - saccade + smooth pursuit
    - vb. in trein
  - vergentie
    - convergentie (m. rectus medialis)
    - divergentie

Saccades

- colliculus superior
  - afferenten (info uit)
    - cerebrale cortex
      - frontal eye field (FEF)
      - parietale (associatie) cortex
      - primaire visuale cortex (V1)
        
        aan facies medialis
    - colliculus inferior
      - auditief signaal
    - anterolateraal systeem (ALS) (somatosensorisch)
      - "alarmsignalen": pijn, temperatuur, druk
- paramediane pontiene formatio reticularis (PPRF)
  - = pontiene horizontale blikcentrum
- afferent
  - frontal eye field (FEF)
    - naar contralaterale PPRF
  - colliculus superior
    - ipsilateraal
- efferent
  - nc. abducens
    - n. abducens (VI)
    - nc. oculomotorius (via FLM)
      - n. oculomotorius
    - functie: abductie en adductie
- nc. interstrialis rostralis
  - = verticale blikcentrum
- area pretectalis
  - voor tectum
- afferent
  - colliculus superior
  - nc. vestibularis
- efferent
  - nc. oculomotorius (III)
  - nc. trochlearis (IV)
- banen voor verticale saccade: geen leerstof want to complex
- banen voor horizontale saccade (bij blik naar rechts)
- achteraanzicht
- frontal eye field (FEF) links
  - door capsula interna
  - PPRF rechts
    - nc. abducens rechts
      - n. abducens (VI) rechts
        
        m. rectus lateralis rechts
        
        abductie rechter oog
      - nc. oculomotorius links
        
        n. oculomotorius (III) links
        
        m. rectus medialis links
        
        adductie linker oog

Vestibulo-oculaire reflex

- cf. horizontale saccade
  - hier nc. vestibulares i.p.v. PPRF
- achteraanzicht
- oogbeweging bij hoofd naar links
- ampullae
  - ganglion spirale
    - nc. vestibulares
      - nc. abducens (VI)
        
        ipsilateraal: inhiberen (-)
        
        contralateraal: stimuleren (+)
        
        m. rectus lateralis
        
        via FLM (kruising)
        
        nc. oculomotorius (III)
        
        m. rectus medialis
klinische testen bij patienten in coma
- doel: functie hersenstam evalueren
- (1) oculocefale reflex
  - draai met hoofd
  - verwacht effect: ogen compenseren in andere richting
- (2) calorische proeven
  - spuit ijswater in gehoorgang
  - verwacht effect: ogen draaien in richting koud water

Smooth pursuit

- online tekening, niet in les gezien
- formatio reticularis
- nc. vestibulares
- cerebellum > lobus flocculonodularis

2.8 Visueel systeem

examenvragen
- verloop van visuele baan vanaf nervus opticus
- teken schematisch de gezichtsvelddefecten bij letsel visuele baan
- banen en centra van accommodatie-convergentie reflex
- banen en centra van miosis en mydriasis
  - combineer met H2.13 en H2.15
anatomie: geen leerstof dit jaar
- banen in horizontale doorsneden
- gezichtsveld
- retina
  - omgekeerde projectie
    - reden waarom ook somatosensorische banen kruisen
  - wordt in deze cursus gebruik als referentiepunt
    - link = retina links = gezichtsveld rechts
- gezichtsveld
  - temporaal deel
  - nasaal deel
- retina
  - temporaal deel
  - nasaal deel
- n. opticus (II)
  - strikt gezien uitstulping hersenen i.p.v. zenuwvezel
- canalis opticus
- orbita
- n. opticus (II)
- chiasma opticum
- tractus opticus
  - info van contralateraal gezichtsveld
  - niet: van contralaterale retina
- sagittale doorsnede
- chiasma opticum
- sella turcica
- hypofyse

hypofyse adenoma (= goedaardige tumor)
- twee soorten
  - functioneel: overproductie 1 hormoon
    - ziekte van Cushing: te veel steroiden
    - acromegalie: te veel groeihormoon
  - niet-fucntioneel: geen hormoonproductie
    - hypofysaire insufficientie
    - compressie chiasma opticum
- (1) letsel n. opticus (II) links
  - blind links (ipsilateraal)
- (2) letsel chiasma opticum
  - temporaal gezichtsveld valt uit
    - tunnelzicht
    - bitemporale hemianopsie
- (3) letsel tractus opticus links
  - contralaterale homonieme hemianopsie
- bovenaan mesencephalon
- thalamus
  - corpus geniculatum laterale (CGL)
- coronaire doorsnede
- mesencephalon
- fornix
- nc. caudatus
- hippicampus
- lateraal ventrikel
- tractus opticus
- thalamus > corpus geniculatum laterale (CGL)
- colliculus superior (CS)
  - brachium colliculi superioris
    - CGL -> CS
- tractus opticus
  - radix lateralis
    - naar CGL
  - radix medialis
    - naar CS
    - naar area pretectalis
- thalamus > corpus geniculatum laterale (CGL)
  - afferent
    - tr. opticus > radix lateralis
    - visuele cortex: top-down
    - formatio reticularis
  - efferent
    - radiatio optica
    - colliculus superior (CS)
- primaire visuele cortex (V1)
- formatio reticularis
- radiatio optica - horizontale doorsnede
- corpus callosum
- thalamus > CGL
- laterale ventrikel (LV)
- temporale kwab
- occipitale kwab
- loop van Meyer
- thalamus > CGL
- sulcus calcarinus (V1)
- oog
  - retina
    - boven
    - onder
      - vormen loop van Meyer
- letsel t.h.v. loop Meyer rechts
  - gezichtsveld boven-links valt uit
  - contralaterale bovenste kwadrant anopsie
    - "pie in the sky"
- radiatio optica
- V1
  - somatotopie -> retinotopie
  - centrale retina -> achteraan V1
- contusie/kneuzing van de occipitale pool
  - centraal gezichtveld kan wegvallen
- V1 = area striata
- extra-striate cortex
  - V2
  - V3
- where -> parietaal
- what -> temporaal
- area Brodmann
  - 17
  - 18
  - 19
- colliculus superior (CS)
  - brachium
    - visuele output
- colliculus inferior (CI)
  - brachium
    - auditieve input
- thalamus
  - corpus geniculatum laterale (CGL)
  - corpus geniculatum mediale (CGM)
- afferenten van CS
  - tractus opticus > radix medialis
  - corpus geniculatum laterale (CGL)
  - colliculus inferior (CI)
  - anterolateraal systeem (ALS)
  - cortex
    - frontal eye field (FEF)
    - V1
    - parietale cortex
- efferenten van CS
  - tractus tectospinalis
    - aanpassing positie hoofd
  - tractus tecto-oculomotorius
    - naar oculomotore kernen
    - paramediane pontiene formatio reticularis (PPRF)
      - horizontale saccades
    - nc. interstrialis dosalis
      - verticale saccades
  - thalamus > pulvinar
- area pretectalis
- overgang diencephalon - mesencephalon
- thalamus > CGL
- tractus opticus
  - radix medialis
  - radix lateralis
- V1-2-3
- nuclei pretectales
- commissura posterior
  - verbinding area pretectalis links-rechts
- (1) nc. oculomotorius (III)
- (2) nc. autonomicus (III)
- nc. autonomicus (Edinger Westphal)
  - parasympatisch zenuwstelsel
- preganglionaire neuronen
- ganglion ciliare
- postganglionaire neuronen
  - m. sphincter pupillae -> pupilgrootte
  - m. ciliaris -> vorm ooglens

pupilreflex op licht
- grootte i.f.v.
  - licht
  - evenwicht parasympatisch <-> orthosympatisch
    - angst -> mydriasis (groot)
    - rust -> miosis (klein)
  - (circadiaan ritme)
- isocorie: gelijke grootte
- anisocorie: ongelijk
  - oorzaken
    - fysiologisch
    - letsel n. oculomotorius (III)
      - vaak door ischemie
      - compressie -> ALARM
- licht in linker oog
- m. sphincter pupillae
  - activatie -> kleiner
- nc. pretectales (oranje)
- nc. oculomotorius (rood)
- nc. autonomicus (groen)
- ganglion ciliare
- (1) letsel n. opticus (II) links
  - geen effect
- (2) letsel n. opticus (II) rechts
  - normaal effect
    - isocorie behouden bij eenzijdige blindheid!
- (3) letsel n. oculomotorius (III) links
  - rechts: normaal effect
  - links: geen effect
  - anisocorie
- (4) letsel n. oculomotorius (III) rechts
  - rechts: geen effect
  - links: normaal effect
  - anisocorie
- conclusie
  - letsel n. oculomotorius -> ipsilaterale kant geaffecteerd
- tentorium
- uncus
- uncale hernia
  - compressie n. oculomotorius
  - daarna: compressie hersenstam

- accomodatie - convergentie reflexen - convergentie vs divergentie - meer/minder gekruist - sterkere/zwakkere lensbreking - kleinere/grotere pupil - onbedoelde co-activatie - - thalamus > CGL - area pretectalis - nc. pretectales - verbonden via commissura posterior - nc. oculomotorius (III) - m. rectalis medialis - nc. autonomicus (III) - via ganglion ciliare - m. sphincter pupillae - m. ciliaris - V1-2-3

2.9 Olfactief systeem

2.10 Limbisch systeem en basal forebrain

2.11 Hypothalamus en hypofyse

2.12 Formatio reticularis en mono-aminerge systemen

2.13 Autonoom zenuwstelsel

examenvragen
- banen van orthosympatisch zenuwstelsel
- banen en centra van baroreceptor reflex
autonoom vs somatisch
- gelijkaardige opbouw
  - afferente en efferente delen
  - centraal vs perifeer zenuwstelsel
onderverdeling
- orthosympatisch (OS)
  - fight or flight
- parasympatisch (PS)
- evenwicht
effector organen
- gladde spieren
  - bloedvaten
- hartspier
- klierweefsel: speeksel, traan, zweet

- algemene opbouw (OS + PS)
- oorsprong -> effector orgaan
- ganglion
  - preganglionaire vezels
  - postganglionaire vezels
- orthosympatisch
- oorsprong: ruggenmerg
  - cornu anterius
  - cornu posterius
  - cornu laterale
    - T1-L3
    - nc. intermediolateralis

truncus sympathicus = grensketen
- ganglion cervicale superius
  - preganglionair: T1-T2 -> centrum ciliospinale
  - postganglionair: langs a. carotis int. -> oog, orbita, zweetklieren hoofd
- ganglion cervicale medius
- ganglion stellatum
  - fusie
    - ganglion cervicale inferius
    - ganglion thoracalis superius
  - postganglionair: bovenste lidmaat
    - vasoconstrictie
    - pilo-erectie
    - zweetsecretie
      - behandeling hyperhydrosis
        
        stellatumblock
- truncus sympathicus
- n. spinalis
  - radix anterior
  - radix posterior
    - ganglion spinale (DRG)
- (1) nc. intermediolateralis
- (2) r. communicans albus (witte verbindende tak)
- verschillende opties
  - (A) direct synaps met postganglionair neuron
    - (3) r. communicans griseus (grijze verbindende tak)
      - sluit aan bij n. spinalis?
  - (B) opstijgen en dan synaps maken
    - (3) r. communicans griseus
  - (C) geen synaps in grensketen
    - direct doorlopen als preganglionaire vezels
    - nn. splanchnici
    - synaps met postganglionair neuron in plexus dicht bij eindorgaan
      - plexus cardiacus
      - plexus pulmonalis
      - plexus coeliacus
      - plexus mesentericus
      - plexus renalis
      - ...
      - speciaal geval: medulla bijnier
        
        rechtstreeks bezenuwd door nn. splanchnici
        
        productie catecholamines
        
        adrenaline
        
        noradrenaline
        
        activeren orthosympatisch systeem
        
        vasoconstrictie
- orthosympathisch - afferent
- alle afferente neuronen hebben ganglion buiten CZS
  - enige uitzondering: n. trigeminus > nc. mesencephalicus
- (1) nc. intermediolateralis
- (2) r. communicans albus
- (3) ganglion spinale
- (4) visceraal afferente kern
  - in cornu posterior (T1-L3)
- reflex
- ascenderend
  - thalamus
  - hypothalamus
- ortosympathische bezenuwing van structuren in hoofd
- n. facialis (VII)
- (1) n. petrosus maior
- (2) ganglion pterygopalatinum (parasympathisch)
  - traanklier
  - neus/mond
- a. carotis interna (ACI)
  - siphon
  - met postganglionaire orthosympathische vezels
    - uit truncus sympathicus > ganglion cervicale superius
    - inhibitie traanproductie
- (3) n. petrosus profundus (orthosympathisch)
- (4) n. canalis pterygoidei
- (5) a. carotis interna > a. ophtalmica
- (6) m. dilatator pupillae
  - mydriasis
- (7) spiertje van Muller in bovenste ooglid
  - hulpspier: ogen verder open bij stress
  - hoofdspier: m. levator palpebrae superioris
    - n. oculomotorius (III)

parasympathisch: oorspong
- craniaal > hersenstam
  - details: zie hoofdstuk 2.15
  - nc. autonomicus (III)
    - Edinger-Westphal
    - pupil: miosis
  - nc. salivatorius superior (VII)
    - nc. nasobuccolacrimalis (NBL)
      - traanklier
  - nc. salivatorius inferior (IX)
    - glandula parotis
  - nc. dorsalis (X)
    - organen thorax en abdomen
- sacraal (S1-S4)
  - naar organan klein bekken
    - sphincters
    - darm
    - blaas
- centrale controle
- cerebrale cortex
- limbisch systeem
- hypothalamus
- hersenstam
  - oorsprong parasympatisch systeem
- medulla spinalis
  - oorsprong orthosympatisch systeem
- geen leerstof
  - medial forebrain bundle (MFB)
  - fasciculus longitudinalis dorsalis
    - cf. FLM

formatio reticularis (FR)
- raphe kernen
- nc. parabrachialis
  - verbinding met amygdala
- nc. reticularis rostralis ventrolateralis
  - = rostrale ventrolaterale medulla (RVLM)
- nc. reticularis caudalis ventrolateralis
  - = caudale ventrolaterale medulla (CVLM)
- nc. solitarius
  - pars cardiorespiratoria (AVA)
  - krijgt veel afferente info

syndroom van Horner
- uitval van ortosympathische bezenuwing hoofd/gelaat
- oorzaak: letsel (tumor, trauma, ...) van
  - descenderende banen uit hypothalamus
    - syndroom van Wallenberg
      - ischemie in medulla oblongata (PICA)
  - centrum ciliospinale (T1-T2)
  - grensketen
    - bv. door tumor t.h.v. longtop
  - plexus rond a. carotis interna
- kenmerken
  - ptosis: ooglid hangt naar beneden (spiertje van Muller)
  - miosis: m. dilatator pupillae beschadigd
    - anisocorie
      - maar hier geen alarmteken zoals eerder besproken
    - overwicht para > ortho
  - enophtalmie: oog dieper in gelaat
  - minder zweetsecretie gelaat
baroreceptor reflex
- regeling bloeddruk
  - feedback systeem
- sinus caroticus t.h.v. bifurcatie
  - ideale lokatie om bloeddruk t.h.v. hersenen te checken
- nc. solitarius > pars cardiorespiratoria (AVA)
  - parasympathisch
    - nc. dorsalis (X) (AVE)
  - orthosympathisch
    - FR > nc. reticularis rostralis ventrolateralis (RVLM)
    - FR > nc. reticularis caudalis ventrolateralis (CVLM)
    - nc. intermediolateralis
- baroreceptor reflex - parasympathisch
- hersenstam
- trigger: hoge bloeddruk
- (1) sinus caroticus
- (2) n. glossopharyngues (IX) > r. caroticus
- (3) nc. solitarius > pars cardiorespiratoria (AVA)
- (4) nc. dorsalis (X)
  - parasympathisch
- (5) n. vagus (X)
  - bradycardie
    - bloeddruk daalt
- omgekeerd: lage bloeddruk -> minder bradycardie
- baroreceptor reflex - orthosympathisch
- effecten OS
  - vasoconstrictie
  - tachycardie
- hersenstam
- trigger: bloeddruk stijgt
- nc. solitarius
- (1) sinus caroticus
- (2) n. glossopharyngues (IX) > r. caroticus
- (3) nc. solitarius > pars cardiorespiratoria (AVA)
- (4) FR > nc. reticularis caudalis ventrolateralis (CVLM)
- (5) FR > nc. reticularis rostralis ventrolateralis (RVLM)
  - CVLM -> RVLM: inhibitorisch
- (6) ruggenmerg > nc. intermediolateralis
- netto effect
  - minder vasoconstrictie
  - minder tachycardie
  - dus bloeddruk daalt

2.14 Cerebrale cortex

herhaling

2.15 Craniale zenuwen

examenvragen
- niet: I n. olfactorius
  - uit limbisch systeem, telencephalon i.p.v. hersenstam
  - geen leerstof
- niet: II n. opticus
  - uit diencephalon i.p.v. hersenstam
  - zie 2.8
- III, IV, VI oculomotore zenuwen: kernen, centrale verbindingen en verloop
- V n. trigeminus: kernen en centrale verbindingen
- VII n. facialis: kernen en centrale verbindingen
- VII n. facialis: kernen en verloop
- teken schematisch parasympatische bezenuwing van speeksel- en traanklier
  - glandula sublingualis (n. facialis > chorda tympani)
  - glandula submandibularis (n. facialis > chorda tympani)
  - glandula parotis (n. glossopharyngeus > n. petrosus minor)
  - glandula lacrimalis (n. facialis > n. petrosus maior)
- niet: VIII
- IX n. glossopharyngeus: kernen, centrale verbindingen en verloop
- X n. vagus: kernen, centrale verbindingen en verloop
- niet: XI n. accessorius
- niet: XII n. hypoglossus
extra perifere takken (zie cursus): geen leerstof

perifere zenuwstelsel
- spinale zenuwen <-> medulla spinalis
- craniale zenuwen <-> truncus cerebri
soorten zenuwvezels
- speciaal vs algemeen
- somatisch vs visceraal/autonoom
- afferent vs efferent
dus 8 types (van lateraal naar mediaal)
- speciaal somatisch afferent (SSA, blauw)
  - n. opticus (II)
  - n. vestibulocochlearis (VIII)
    - n. vestibularis
    - n. cochlearis
- algemeen somatisch afferent (ASA, blauw)
  - huid
  - mucosa
  - n. trigeminus (V)
    - nc. mesencephalicus
    - nc. sensorius principalis
    - nc. tractus spinalis
- speciaal visceraal afferent (SVA, oranje)
  - smaak: VII, IX, X
  - geur: n. olfactorius (I)
- algemeen visceraal afferent (AVA, oranje)
  - ingewanden: IX, X
- algemeen visceraal efferent (AVE, groen)
  - parasympatisch (rest and digest)
  - n. oculomotorius (III)
    - nc. autonomicus
  - n. facialis (VII)
    - nc. salivatorius superior
  - n. glossopharyngeus (IX)
    - nc. salivatorius inferior
  - n. vagus (X)
    - nc. dorsalis
- speciaal visceraal efferent (SVE, rood)
  - spieren afkomstig uit kieuwbogen
  - n. trigeminus (V)
    - nc. motorius: kauwspieren
  - n. facialis (VII)
    - nc. facialis: mimische spieren
  - n. glossopharyngeus (IX)
    - nc. ambiguus: pharynxspieren
  - n. vagus
    - nc. ambiguus: pharynxspieren, larynxspieren
  - n. accessorius
    - nc. ambiguus: pharynx, larynx, m. SCM, m. trapezius
- algemeen somatisch efferent (ASE, rood)
  - spieren
  - n. oculomotorius (III)
    - nc. oculomotorius
  - n. trochlearis (IV)
    - nc. trochlearis
  - n. abducens (VI)
    - nc. abducens
  - n. hypoglossus (XII)
    - nc. hypoglossus
- ~~speciaal somatisch efferent (SSE)~~
dus van lateraal naar mediaal
- blauw
- oranje
- groen
- rood
overzicht
- I n. olfactorius (SVA)
  - geen leerstof
- II n. opticus (SSA)
  - zie 2.8
- III n. oculomotorius (ASE, AVE)
- IV n. trochlearis (ASE)
- V n. trigeminus (ASA, SVE)
- VI n. abducens (ASE)
- VII n. facialis
- VIII n. vestibulocochlearis
  - zie 2.6 en 2.7
- IX n. glossopharyngeus
- X n. vagus
- XI n. accessorius
- XII n. hypoglossus

N. oculomotorius (III)

oculomotore zenuwen
- III
- IV
- VI
- craniale mesencephalon
- aqueductus
- substantia nigra
- colliculus superior (CS)
- nc. oculomotorius (ASE)
  - motorisch
  - subkernen (voor verschillende spieren)
- nc. autonomicus van Edinger Westphal (AVE)
  - parasympatisch
  - ganglion ciliare
- nc. ruber
- fossa interpeduncularis
- verloop ASE zenuwen
  - ventrale hersenstam
  - door dura mater
  - sinus cavernosus
  - fissura orbitalis superior (FOS)
  - orbita
  - spieren
    - m. rectus superior
    - m. rectus inferior
    - m. rectus medialis
    - m. obliquus inferior
    - m. levator palpebrae
      - functie: bovenste ooglid opheffen
- verloop AVE zenuwen
  - ventrale hersenstam
  - door dura mater
  - sinus cavernosus
  - naar orbita via fissura orbitalis superior (FOS)
  - ganglion ciliare (synaps)
  - spieren
    - m. sphincter pupillae
    - m. ciliaris
      - functie: accommodatie (door vorm lens te wijzigen)
- pathologie: uncale herniatie
  - eerste effect: compressie n. oculomotorius

N. trochlearis (IV)

- caudale mesencephalon
- aqueductus
- substantia nigra
- decussatio ..?
- nc. trochlearis (ASE)
- verloop
  - naar achter (als enige)
  - gekruist (als enige)
- verloop
  - rond hersenstam
  - door dura mater
  - sinus cavernosus
  - naar orbita via fissura orbitalis superior (FOS)
  - spier: m. obliquus superior
    - functie: oog naar beneden/binnen (via katrol!)
- pathologie: diplopie = dubbelzicht bij blik naar beneden (o.a. trap aflopen)

N. abducens (VI)

- caudale pons
- nc. abducens (ASE)
- n. facialis (VII)
  - genu internum
- verloop
  - naar superior
  - kanaal van Dorello
  - sinus cavernosus
  - naar orbita via fissura orbitalis superior (FOS)
  - spier: m. rectus lateralis
    - functie: abductie oog
- pathologie: diplopie bij blik naar lateraal

N. trigeminus (V)

- (1) nc. mesencephalicus (ASA)
  - enige zonder kern in ganglion
  - proprioceptie
    - articulatio temporomandibularis (ATM)
    - kauwspieren
    - oculomotore spieren
    - mimische spieren
- (2) nc. sensorius principalis (ASA)
  - drukgevoel
  - tastzin
- (3) nc. tractus spinalis (ASA)
  - pijn
  - temperatuur
  - in caudale pons + medullo oblongata
- (4) nc. motorius (SVE)
  - kauwspieren
  - ontvangt vezels uit tr. corticonuclearis
- verloop n. trigeminus
  - naar lateraal
  - afferent
    - (2) portio maior / radix sensoria
    - cavum van Meckel?
      - (1) ganglion trigeminale (Gasser)
    - splitsing
      - n. ophtalmicus (V1)
      - n. maxillaris (V2)
      - n. mandibularis (V3)
  - efferent
    - portio minor / radix motoria
    - samen met V3
    - naar kauwspieren
- nc. mesencephalicus (ASA)
  - proprioceptie (vooral V3 > V1 > V2)
    - door tractus mesencephalicus
    - ganglion in nc. mesencephalicus
    - feedback naar
      - nc. motorius (V)
      - nc. facialis (VII)
  - (!) geen kern in ganglion buiten hersenstam
    - enige plaats waar kern eerste neuron in CZS ligt
    - dus geen drie neuronen nodig
      - eerste = laatste neuron
- verloop nc. sensorius principalis (ASA)
  - info uit V1, V2, V3
  - (1) ganglion van Gasser
  - (2) nc. sensorius principalis (ASA)
  - tr. trigemino-thalamicus ventralis = lemniscus trigeminalis
    - contralateraal (kruising)
  - tr. trigemino-thalamicus dorsalis (minder belangrijk)
    - ipsilateraal
  - (3) thalamus > nc. ventralis posterior medialis (VPM)
  - naar S1, S2
- verloop nc. tractus spinalis (ASA)
  - info uit V1, V2, V3
  - (1) ganglion van Gasser
  - tr. spinalis
  - (2) nc. tractus spinalis
  - tr. trigemino-thalamicus ventralis = lemniscus trigeminalis
    - contralateraal (kruising)
  - (3) thalamus > nc. ventralis posterior medialis (VPM)
  - naar S1, S2
  - cf. nc. sensorius principalis
    - bijna zelfde
    - extra tr. spinalis
    - andere kern
- somatotopie
- V1: boven oog, neusrug
- V2: bovenkaak
- V3: onderkaak
- somatotopie, voorbeeld 2
- (a) hersenstam
- nc. tractus spinalis (verlengde van ruggenmerg > substantia gelatinosa)
  - pijn
  - temperatuur
  - n. trigeminus (V)
  - maar ook
    - n. facialis (VII)
    - n. glossopharyngeus (IX)
    - n. vagus (X)
    - hebben kleine sensiebele takjes
    - maar hebben hier geen kern voor
    - dus mee naar nc. tracus spinalis van n. trigeminus (V)
- ruggenmerg > substantia gelatinosa
  - pijn
  - temperatuur
- (b) doorsnede nc. tractus spinalis
  - tractus rond nucleus gedrapeerd
- somatotopie, voorbeeld 3
- info uit V1, V2, V3
- "onion skin"
  - pars oralis: dichter bij mond (V1+V2+V3)
  - pars ?
  - pars caudalis: verder naar posterior (V1+V2+V3)
- doorsnede mesencephalon
- aqueductus
- substantia nigra
- (1) nc. mesencephalicus
  - incl. tr. mesencephalicus
- (2) lemniscus trigeminalis
- (3) lemniscus medialis
- (4) lemniscus spinalis
- doorsnede pons
- ventrikel IV
- corpus trapezoideum
- (2) nc. sensorius principalis
- (4) nc. motorius
- portio maior
- portio minor
- (5) lemniscus spinalis
- (6) lemniscus lateralis
  - auditieve info naar colliculus inferior
- (7) lemniscus medialis
- (8) lemniscus trigeminalis (naar thalamus > VPM)
- doorsnede medulla oblongata
- ventrikel IV
- pyramis
- oliva
- nc. olivaris inferior
- nc. tractus spinalis
- nc. gracilis
- nc. cuneatus
- (5) lemniscus spinalis
- (7) lemniscus medialis
- (8) lemniscus trigeminalis
  - nog niet 100% gevormd op dit niveau
- (!) syndroom van Wallenberg
  - ischemie is laterale/posterieure medulla oblongata
  - hemi-hypo-esthesia alternans
- a. cerebelli inferior posterior (PICA)
  - hematoom
- nc. gracilis
  - geen impact
- nc. cuneatus
  - geen impact
- (4) nc. tractus spinalis
  - ipsilateraal gelaat: pijn, temperatuur
- (5) tractus spinalis =? lemniscus spinalis
  - contralateraal lichaam: pijn, temperatuur
- doorsnede sinus cavernosus
- dura mater
- chiasma opticum
- sinus sphenoidalis
- schedelbasis
- sella turcica
- diaphragma sellae
- hypofyse
- a. carotis interna (ACI)
  - siphon
- n. oculomotorius (III)
- n. trochlearis (IV)
- n. abducens (VI)
- n. ophtalmicus (V1)
- n. maxillaris (V2)
- lopen allemaal (behalve V2) langs fissura orbitalis superior
- pathologie: hypofyse adenoma
  - goedaardige tumor
  - chiasma compressie

N. facialis (VII)

- (1) nc. facialis (SVE)
  - motorisch
    - mimische spieren
- (2) nc. salivatorius superior (AVE)
  - speekselklieren
  - nc. nasobuccolacrimalis (NBL)
    - traanklier
- (3) nc. solitarius
  - pars gustatoria (SVA)
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
  - zie n. trigeminus (V)
- doorsnede caudale pons
- nc. abducens (VI)
- (1) nc. facialis (VII)
  - genu internum: bocht
- colliculus facialis
- (2) nc. salivatorius superior (AVE)
- (3) nc. solitarius > pars gustatoria
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
- n. intermedius (vezels van 2-4)
- subkernen nc. facialis
  - peri-orbitaal
  - peri-oraal
- tr. corticonuclearis
  - ipsilateraal: enkel peri-orbitaal
  - contralateraal: naar beide subkernen
- n. facialis (VII)

locatie parese	peri-orbitaal	peri-oraal
centraal	normaal	aangetast
perifeer	aangetast	aangetast

pathologie
- (1) centrale facialis parese
  - letsel in tr. corticonuclearis
    - in cortex
    - in capsula interna
      - gevoelig aan ischemie
  - gevolg: spieren rond mond verlamd (afhangende mondhoek)
    - rond oog krijgen nog signaal van ipsilaterale kant
- (2) perifere facialis parese
  - letsel in n. facialis
    - tumor
    - parotis chirurgie
    - spontaan (parese van Bell)
      - mogelijk viraal
  - gevolg: spieren rond oog+mond verlamd
    - afhangende mondhoek
    - oog kan niet sluiten
- nc. solitarius
  - pars gustatoria (bovenaan)
- tr. trigemino-thalamicus dorsalis
  - ipsilateraal
- thalamus > VPM
  - naar primaire gustatieve cortex (G1)
    - operculum frontale/parietale kwab
    - weinig belangrijk
- nc. parabrachialis (cf. ALS)
  - naar amygdala
- n. facialis (VII) - perifeer verloop
- ventrale hersenstam
- naar lateraal
- meatus acusticus internus (MAI)
- bocht naar posterior
- bocht naar inferior
- foramen stylemastoideum (FSM)
- MAI
- genu externum
  - cf. genu internum
  - ganglion geniculi
  - n. petrosus maior
- n. stapedius
  - m. stapedius in middenoor
- chorda tympani
- FSM
- n. auricularis posterior
- naar mimische spieren
- n. facialis (VII) - perifeer verloop - opgesplitst per kern
- (1) nc. facialis (SVE)
  - enkel motorische vezels
- meatus acusticus internus (MAI)
- n. stapedius
- foramen stylomastoideum (FSM)
- n. auriculus posterior
- n. petrosus maior
- (2) nc. salivatorius superior > nc. nasobuccalacrimalis (AVE)
- (3) nc. solitarius > pars gustatoria (PG) (SVA)
- n. petrosus maior (parasympatisch)
  - uit nc. nasobuccalacrimalis (AVE)
  - loopt door t.h.v. genu externum
  - stimulatie traanklier
- a. carotis interna (ACI)
  - n. petrosus profundus (orthosympatische vezels)
    - niet via ganglion pterygopalatinum
    - inhibitie traanklier
- canalis pterygoideus
- n. canalis pterygoidei ("vidian nerve")
- ganglion pterygopalatinum
  - traanklier
  - kliertjes in neus en mond
- ganglion geniculi
  - smaakzin uit mond
- chorda tympani
- (2) nc. salivatorius superior (AVE)
  - parasympatisch
  - ganglion submandibulare
    - glandula sublingualis
    - glandula submandibularis
- (3) nc. solitarius > pars gustatoria (PG) (SVA)
  - ganglion geniculi
    - smaakpapillen: voorste 2/3e tong
- via
  - MAI
  - genu externum
  - cavum tympani
  - ~~FSM~~
- mondbodem
- n. auricularis posterior
- (1) nc. facialis (SVE)
  - motorisch
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
  - sensiebel
  - kern in ganglion geniculi
- MAI
- FSM

N. glossopharyngeus (IX)

- afferent + efferent
- kernen in medulla oblongata
- (1) nc. ambiguus (SVE)
  - motorisch
  - boveste deel voor IX
- (2) nc. salivatorius inferior (AVE)
  - parasympatisch
- (3) nc. solitarius
  - pars gustatoria (SVA)
  - pars cardiorespiratoria (AVA)
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
  - zie n. trigeminus
- verloop
  - uit zijkant MO
  - foramen jugulare
  - ganglion superius (SVA + AVA)
  - ganglion inferius (ASA)
  - n. tympanicus
  - r. caroticus
  - rr. pharyngei
  - rr. linguales
  - m. stylopharyngeus
- n. tympanicus
- (2) nc. salivatorius inferior (AVE)
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
- foramen jugulare (FJ)
- cavum tympani
- mucosa
- mastoidale cellen
- kern in ganglion inferius
- n. petrosus minor
- foramen ovale
- ganglion oticum
- glandula parotis
- r. caroticus
- a. carotis interna (ACI)
- sinus caroticus
  - drukreceptor -> bloeddruk
- glomus caroticum
  - O2 sensor
- (3) nc. solitarius > pars cardiorespiratoria (PCR) (AVA)
- ganglion superius
- (1) nc. ambiguus (bovenste deel) (SVE)
  - motorische vezels
  - m. stylopharyngeus
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
  - sensorische vezels
  - (ganglion superius)
  - ganglion inferius
  - rr. pharyngei
    - sensibiliteit pharynx
  - rr. linguales
    - sensibiliteit achterste derde tong
  - belangrijk bij slikken
- (3) nc. solitarius > pars gustatoria (PG) (SVA)
- rr. linguales
  - sensibiliteit (zie boven)
    - naar nc. tractus spinalis (ASA)
    - kern in ganglion inferius
  - smaak (SVA)
    - naar nc. solitarius > pars gustatoria (PG) (SVA)
    - kern in ganglion superius
    - achterste derde tong
samenvatting tong
- voorste 2/3
  - sensibiliteit: n. trigeminus (V)
  - smaak: n. facialis (VII) > chorda tympani
- achterste 1/3
  - sensibiliteit: n. glossopharyngeus (IX) > rr. linguales
    - kern in ganglion inferius
    - naar nc. tractus spinalis (ASA)
  - smaak: n. glossopharyngeus (IX) > rr. linguales
    - kern in ganglion superius
    - naar nc. solitarius > pars gustatoria (SVA)

N. vagus (X)

- in medulla oblongata
- 3/4 kernen al eerder gezien
- (1) nc. ambiguus (SVE)
  - motorisch
- (2) nc. dorsalis (AVE)
  - parasympatisch
- (3) nc. solitarius
  - pars gustatoria (SVA)
  - pars cardiorespiratoria (AVA)
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
- doorsnede medulla oblongata
- (1) nc. ambiguus (SVE)
  - motorisch
    - ligt meer lateraal dan verwacht
- (2) nc. dorsalis (AVE)
  - parasympatisch
- (3) nc. solitarius
  - pars gustatoria (SVA)
  - pars cardiorespiratoria (AVA)
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
- verloop
- uit medulla oblongata
- foramen jugulare
- ganglion superius (ASA)
- ganglion inferius (SVA, AVA)
  - beide omgekeerd t.o.v. IX
- r. pharyngeus
- n. laryngues superior
- n. laryngues recurrens
- ... naar thorax en abdomen
- (4) nc. tractus spinalis
- foramen jugulare
- ganglion superius
- dura mater van fossa posterior
- n. auricularis (?)
- motorische zenuwen
  - belangrijk bij slikken
- nc. ambiguus (SVE)
- foramen jugulare
- r. pharyngeus
  - pharynx
  - gehemelte
- n. laryngeus superior
  - 1 spier pharynx/larynx
- n. laryngeus recurrens
  - larynx
  - stembanden
- n. laryngeus superior
- (1) nc. ambiguus (SVE)
  - 1 spier
  - verwaarloosbaar
- (2) nc. dorsalis (AVE)
  - kliertjes mucosa
  - verwaarloosbaar
- (3) nc. solitarius > pars gustatoria (SVA)
  - via ganglion inferius
  - smaak t.h.v. epiglottis
  - verwaarloosbaar
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
  - via ganglion superius
  - sensibiliteit larynx boven stembanden
  - belangrijk
- foramen jugulare (FJ)
- n. laryngeus recurrens
- nc. ambiguus (SVE)
  - motoriek stembanden
- nc. tractus spinalis (ASA)
  - via ganglion superius
  - sensibiliteit larynx onder stembanden
- foramen jugulare (FJ)
- eindtakken n. vagus (X)
- (2) nc. dorsalis (AVE)
  - organen thorax en abdomen
- (3) nc. solitarius > pars cardiorespiratoria (AVA)
  - via ganglion inferius
- foramen jugulare (FJ)

N. accessorius (XI)

geen tekening op examen
- (1) nc. ambiguus (SVE)
  - r. internus
    - r. pharyngeus
    - n. laryngeus superior van n. vagus (X)
      - pharynx
      - larynx
- (2) nc. spinalis (C1-C4)
  - r. externus
    - m. trapezius
    - m. sternocleidomastoideus
- foramen jugulare
- doorsnede
- (A) medulla oblongata
  - (1) nc. ambiguus (SVE)
- (B) ruggenmerg
  - (2) nc. spinalis
    - in ventrale hoorn
    - r. externus verlaat ruggenmerg aan zijkant
      - niet via
        
        radix anterior
        
        motorische vezels
        
        radix posterior
        
        sensorische vezels
    - stijgt op door foramen magnum
    - samen met r. internus door foramen jugulare (FJ)

N. hypoglossus (XII)

geen tekening op examen
- doorsnede medulla oblongata
- (1) nc. hypoglossus (ASE)
  - in bodem ventrikel IV
- tussen pyramis en oliva
- door canalis hypoglossi
- naar tongspieren
  - intrinsieke spieren
  - tongbasis

Samenvatting

type	kleur	functie
SSA	blauw	somatosensorisch (lateraal)
ASA	blauw	somatosensorisch
SVA	oranje	smaak en geur
AVA	oranje	bloeddruk, SatO2
AVE	groen	parasympathisch
SVE	rood	motorisch (incl. orthosympathisch?)
ASE	rood	motorisch (mediaal)

nucleus	CN	type	kleur	locatie
?	II	SSA	blauw	?
nc. oculomotorius	III	ASE	rood	mesencephalon
nc. autonomicus (Edinger-Westphal)	III	AVE	groen	mesencephalon
nc. trochlearis	IV	ASE	rood	mesencephalon
nc. mesencephalicus	V	ASA	blauw	mesencephalon
nc. sensorius principalis	V	ASA	blauw	pons
nc. tractus spinalis	V, VII, IX, X	ASA	blauw	medulla oblongata / caudale pons
nc. motorius	V	SVE	rood	pons
nc. abducens	VI	ASE	rood	pons
nc. facialis	VII	SVE	rood	caudale pons
├── peri-orbitaal subkern	VII	SVE	rood	caudale pons
└── peri-oraal subkern	VII	SVE	rood	caudale pons
nc. salivatorius superior	VII	AVE	groen	caudale pons
└── nc. nasobuccolacrimalis (NBL)	VII	AVE	groen	caudale pons
nc. solitarius (pars gustatoria)	VII, IX, X	SVA	oranje	caudale pons
?	VIII	SSA	blauw	?
nc. solitarius (pars cardiorespiratoria)	IX, X	AVA	oranje	medulla oblongata
nc. ambiguus	IX, X, XI	SVE	rood	medulla oblongata
nc. salivatorius inferior	IX	AVE	groen	medulla oblongata
nc. dorsalis	X	AVE	groen	medulla oblongata
nc. spinalis	XI	?	rood	medulla spinalis (C1–C4)
nc. hypoglossus	XII	ASE	rood	medulla oblongata

CN	rood	groen	oranje	blauw
III	nc. oculomotorius	nc. autonomicus: ggl. ciliare	-	-
IV	nc. trochlearis	-	-	-
V	nc. motorius	-	-	nc. tractus spinalis, nc. mesencephalicus(*), nc. sensorius principalis
└──	-	-	-	ggl. trigeminale (Gasser), excl. (*)
VI	nc. abducens	-	-	-
VII	nc. facialis	nc. salivatorius sup. + NBL	nc. solitarius PG	nc. tractus spinalis
└──	-	ggl. submandibulare + pterygopalatinum	ggl. geniculi	ggl. geniculi
VIII
IX	nc. ambiguus	nc. salivatorius inf.	nc. solitarius x2	nc. tractus spinalis
└──	-	ggl. oticum	ggl. superius	ggl. inferius
X	nc. ambiguus	nc. dorsalis	nc. solitarius x2	nc. tractus spinalis
└──	-	(niet beschreven)	ggl. inferius	ggl. superius
XI	nc. ambiguus, nc. spinalis	-	-	-
XII	nc. hypoglossus	-	-	-

uitgangen
- III, IV, VI
  - sinus cavernosus
  - fissura orbitalis superior (FOS)
- V
  - sinus cavernosus (V1, V2)
  - cavum Meckel
- VII
  - meatus acusticus interna (MAI)
  - genu externum
  - foramen stylomastoideum (FSM)
- VIII
  - ?
- IX, X, XI
  - foramen jugulare (FJ)
- XII
  - canalis hypoglossi
n. opticus (II)
n. oculomotorius (III)
- nc. autonomicus van Edinger Westphal (AVE)
  - ganglion ciliare
    - m. ciliaris
    - m. sphincter pupillae
- nc. oculomotorius (ASE)
  - m. rectus superior
  - m. rectus inferior
  - m. rectus medialis
  - m. obliquus inferior
  - m. levator palpebrae
n. trochlearis (IV)
- nc. trochlearis (ASE)
  - m. obliquus superior
n. trigeminus (V)
- via cavum van Meckel
- via sinus cavernosus (enkel V1 en V2)
- portio maior / radix sensoria
  - nc. mesencephalicus (ASA)
    - geen ganglion!
    - proprioceptie
    - n. ophthalmicus (V1)
    - (n. maxillaris (V2))
    - n. mandibularis (V3)
  - nc. sensorius principalis (ASA)
    - ganglion trigeminale (Gasser)
    - sensorisch: druk, tast
    - n. ophthalmicus (V1)
    - n. maxillaris (V2)
    - n. mandibularis (V3)
  - nc. tractus spinalis (ASA)
    - ganglion trigeminale (Gasser)
    - sensorisch: pijn, temperatuur
    - n. ophthalmicus (V1)
    - n. maxillaris (V2)
    - n. mandibularis (V3)
- portio minor / radix motoria
  - nc. motorius (SVE)
    - n. mandibularis (V3)
    - kauwspieren
n. abducens (VI)
- via
  - kanaal van Dorello
  - sinus cavernosus
  - fissura orbitalis superior (FOS)
- nc. abducens (ASE)
  - m. rectus lateralis
n. facialis (VII)
- (1) nc. facialis (SVE)
  - motorisch
    - n. stapedius (niet door FSM)
      - m. stapedius
    - n. auricularis posterior
      - m. auricularis posterior
    - mimische spieren
      - peri-orbitaal
      - peri-oraal
- n. intermedius
  - (2) nc. salivatorius superior (AVE)
    - hoofdkern
      - chorda tympani
        
        via MAI, genu externum, cavum tympani
        
        ganglion submandibulare
        
        glandula sublingualis
        
        glandula submandibularis
    - nc. nasobuccolacrimalis (NBL)
      - ganglion pterygopalatinum
      - n. petrosus maior
        
        n. canalis pterygoidei (met n. petrosus profundus)
        
        glandula lacrimalis
        
        neus en mond
  - (3) nc. solitarius > pars gustatoria (SVA)
    - ganglion geniculi
    - n. petrosus maior
      - n. canalis pterygoidei (met n. petrosus profundus)
        
        glandula lacrimalis
        
        neus en mond
    - chorda tympani
      - via MAI, genu externum, cavum tympani
      - smaakpapillen (voorste 2/3e tong)
  - (4) nc. tractus spinalis (ASA)
    - ganglion geniculi
    - n. auricularis posterior
n. vestibulocochlearis (VIII)
- TODO
- n. vestibularis
- n. cochlearis
n. glossopharyngues (IX)
- (1) nc. ambiguus (SVE)
  - motorisch
  - m. stylopharyngeus
- (2) nc. salivatorius inferior (AVE)
  - n. tympanicus
    - n. petrosus minor
      - cavum tympani
      - foramen ovale
      - ganglion oticum
      - glandula parotis
- (3) nc. solitarius > pars gustatoria (SVA)
  - rr. linguales
    - ganglion superius
    - smaak achterste 1/3e tong
- (3) nc. solitarius > pars cardiorespiratoria (AVA)
  - r. caroticus
    - ganglion superius
    - sinus caroticus
    - glomus caroticum
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
  - n. tympanicus
    - ganglion inferius
    - cavum tympani
      - mucosa
  - rr. pharyngei
    - ganglion inferius
    - pharynx
  - rr. linguales
    - ganglion inferius
    - sensibiliteit achterste 1/3e tong
n. vagus (X)
- (1) nc. ambiguus (SVE)
  - motorisch
  - r. pharyngeus
    - spieren pharynx, verhemelte
  - n. laryngeus superior
    - spieren pharynx, larynx
  - n. laryngeus recurrens
    - spieren larynx
    - stembanden
- (2) nc. dorsalis (AVE)
  - parasympatisch
  - naar thorax en abdomen
    - ganglion onbekend
- (3) nc. solitarius > pars gustatoria (SVA)
- (3) nc. solitarius > pars cardiorespiratoria (AVA)
  - ganglion inferius
  - naar thorax en abdomen
- (4) nc. tractus spinalis (ASA)
  - ganglion superius
  - n. auricularis
  - dura mater van fossa posterior
- r. pharyngeus
- n. laryngeus superior
  - (1) nc. ambiguus (SVE)
    - spieren pharynx, larynx
  - (2) nc. dorsalis (AVE)
    - parasympatisch
    - kliertjes mucosa
  - (3) nc. solitarius > pars gustatoria (SVA)
    - ganglion inferius
    - smaak epiglottis
  - (4) nc. tractus spinalis (ASA)
    - ganglion superius
    - sensibiliteit larynx
- n. laryngeus recurrens
  - (1) nc. ambiguus (SVE)
    - motoriek stembanden
  - (4) nc. tractus spinalis (ASA)
    - ganglion superius
    - sensibiliteit larynx onder stembanden
n. accessorius (XI)
- nc. ambiguus (SVE)
- nc. spinalis (C1-C4)
- r. internus
  - r. pharyngeus (met X)
  - n. laryngeus superior (met X)
  - naar pharynx en larynx spieren
- r. externus
  - m. sternocleidomastoideus
  - m. trapezius
n. hypogglossus (XII)
- nc. hypoglossus (ASE)
  - motorisch
  - intrinsieke tongspieren
  - spieren tongbasis