Endoscopie

1 Geschiedenis

geen leerstof

2 Technische principes

camera
- 8k
lichtbron
kanalen
- lucht / water
- forceps
processor
monitor
- 8k OLED
narrow band imaging (NBI)
- bloedvaten beter zichtbaar
beeldkwaliteit
- resolutie
  - pixels
  - spatiele resolutie
  - spectrale resolutie
    - kleurprofiel
  - temporale resolutie
    - FPS
    - min 10-12 Hz voor menselijk visueel systeem
  - radiometrische resolutie
    - kleurdiepte (32 bit)
- video signal
- monitor

3 Toepassingen

3.1 Gastro-enterologie

Inleiding

soorten onderzoek
- diagnostisch
- biopsies
- therapeutisch
stollingsonderzoek
- enkel bij vermoeden bloedingsproblemen
  - leverlijden
  - nierlijden
  - medicatie
- bij procedures met hoog bloedingsrisico
  - PEG
  - EUS-FNA
AB profylaxe
- niet voor endocarditis bij GI

Oesofago-gastro-duodenoscopie

indicaties
- alle symptomen bovenste tractus
- (pre-)cancereuze aandoeningen
  - Barrett slokdarm
- uitsluiten/opsporen pathologie
- therapeutisch
contra-indicaties
- vermoeden van (gedekte) perforatie
- acute GI bloeding: hemodynamische shock
  - eerst stabiliseren
complicaties
- 1:1000
- 1:10000 overlijden
- vooral bij ouderen
voorbereiding
- 6u nuchter
- 2u geen vloeistof
- keelverdoving (xylocaine)
- (IV sedatie / narcose)
squamo-columnaire junctie (Z lijn)
- tussen slokdarm en maag

Enteroscopie

indicatie
- sterk vermoeden pathologie dunne darm
- diagnose: vaten, ulcers, stricturen, tumoren
- therapeutisch
klassieke enteroscopie
- soorten
  - pediatrische colofiber (PCF)
    - pediatrische coloscoop
    - tot Treitz
  - push-enteroscopie (PE)
  - intraoperatieve enteroscopie (IOE)
    - meestal via enterotomie
capsule enteroscopie
- video capsule
- voordelen
  - fysiologisch
  - hele traject
- nadelen
  - enkel visuele diagnostiek
  - peristalsis afhankelijk
  - lokalisatie
- complicaties
  - retentie
    - vooral bij Crohn
- contra-indicaties
  - obstructies
  - stricturen
  - meerdere abdominale ingrepen
  - radiotherapie
device assisted enteroscopie
- single ballon enteroscopie
- dubbel ballon enteroscopie
- voordelen
  - diagnostisch + therapeutisch
  - volledig bereik (succes 20-80%)
- nadelen
  - tijdrovend
  - oraal + colon

(Ileo-)coloscopie

indicatie
- GI bloedverlies
  - FOBT+
- veranderd stoelgangpatroon
- chronische diarree / constipatie
- begineval IBS
- screening/followup (pre)cancereuze aandoeningen
- diagnnose/evolutie
  - ischemische colitis
  - bestralingscolitis
  - IBD
- therapeutisch
contra
- vermoeden perforatie
- voorbereiding niet mogelijk (obstructie)
- acute colitis opstoot
risico
- medicatie-related
- bloeding
  - diagnose: 2:10 000
  - polypectomie: 16:1000
- perforatie
  - diagnose: 1:1000
  - polypectomie: 3-4:1000
voorbereiding
- key factor
  - procedure eenvoudiger + sneller
  - minder risico
  - betere detectie poliepen
- scores
  - Boston Bowel Prep Scale (BBPS)
    - na washing attempt
    - score 0-3 in 3 segmenten
  - Harefield Cleansing Scale
    - before cleaning
- procedure
  - restenarm dieet
  - laxativa
    - soorten
      - stimulerend
        
        Senna
        
        Bisacodyl
      - isosmotisch
        
        polyethylene glycol (PEG)
        
        4l drinken
        
        bij patienten met co-morbiditeiten (hart, lever, nier)
        
        mechanisch effect: peristalsis
        
        geen elektrolyten
      - hyperosmotisch
        
        PEG + ascorbinezuur en elektrolyten
        
        1l product + 1l vloeistof drinken
    - split dosis
      - avond
      - 6u voor onderzoek
    - rehydratatie

Sigmoidoscopie

enkel linker colon
idem ileocoloscopie
voorbereiding
- geen laxativa
- lavementen (water of natriumfosfaat)

Rectoscopie

proctologisch
- externe inspectie
- PPA
- anuscopie / rigiede rectoscopie
o.a. bij
- hemorrhoiden
- fissuur

Echo-endoscopie

echo probe in endoscoop
dichterbij: hogere resolutie, meer details
tumoren: TN staging
therapeutisch

3.2 Pneumologie

Bronchoscopie

indicaties
- tumoren
  - diagnose
  - stadiering
  - follow up
- infecties
- emfyseem of COPD
- mucoviscidose = cystic fibrosis
- atelectase
- trauma (o.a. brandwonden)
- longtransplantatie
- onverklaarbare hoest
- hemoptoe
- heesheid
- kortademig / stridor
urgente indicaties
- alien object
- witte long (impactatie)
- moeilijke intubatie
- moeilijke beademing
- longtransplantatie: eerste 1-2d
therapeutische indicaties
- flexibele bronchoscoop
  - aspiratie
  - lasering
  - alien object
  - brachysonde voor radiotherapie
- rigide bronchoscoop
  - voordeel
    - breed werkkanaal
  - dilatatie
  - stenting
  - lasering
  - alien object
complicaties
- vaso-vagaal
- hartritme stoornis
- neuromusculaire excitatie
- hyopxie
- bloeding
- koorts
- pneumothorax exsuflatie
- spasmen (larynx, bronchi)
- infecties
- overdosis
voorbereiding
- recente RX en CT thorax
- longfunctie meting
- bloedgassen
- (anesthesie)
- stolling (PTT 60%, INR 1.3, platelets > 50 000)
  - medicatie eventueel onderbreken
- 6u nuchter
- (tranquilizer: Xanax, Temesta)
- endocarditis profylaxis (AB)
nazorg
- 2u nuchter
- observatie: bloeding, kortademigheid
- eventueel extra O2
- bedrust na sedatie

Diagnostische technieken

biopten
- trans-bronchiale naald aspiratie (TBNA)
aspiraat
broncho-alveolaire lavage (BAL)
brushing

Therapeutisch technieken

verwijderen alien object
obstruerend letsel
- lasering / thermocoagulatie
- dilatatie
  - ballondilatatie

Pleuroscopie

i.p.v. heelkundige thoracoscopie
onder lokale verdoving
op endoscopie (i.p.v. OKA)
1-2 insteekpunten (i.p.v. 3)
indicaties
- diagnostisch
  - onverklaard pleuravocht
  - pleurale nodi
- talcpoudrage
  - spontane pneumothorax
  - maligne pleurale effusie

3.3 Urologie

Cystoscopie

indicaties
- (micro)hematurie
- opvolging/evaluatie maligniteit
- symptomen van lagere urinewegen (LUTS)
- trauma
- abnormale beeldvorming
- alien object
- ...
contra-indicaties
- UTI: risico op sepsis
- sedatie in OK nodig door pijn/ongemak
- onpasseerbare stenose
voorbereiding
- AB profylaxe (fluoroquinolone)
  - therapeutische procedures
  - ouderen
  - anatomische afwijkingen
  - chronisch corticoiden gebruik
  - immunodeficientie
  - ondervoeding
  - roker
flexibele vs rigide scoop
diagnose en behandeling prostaat
- diagnose: endoscopisch ultrasound (EUS) rectaal
  - transrectale biopsie
- transurethrale resectie prostaat (TURP)
- transurethrale resectie blaas (TURB)
uretroscopie
- ureterorenoscopie (URS)
  - verwijderen nierstenen
- percutane nefrolithaplaxie (PNL)
  - verwijderen nierstenen

3.4 Hepatobilair

endoscopisch ultrasound (EUS)
- diagnostisch
  - scoop in maag
  - galstenen
  - massa's
  - collecties
  - staging tumoren
  - klierevaluatie
  - technieken
    - fine needle aspiration cytologie (FNA)
    - fine needle biopsy (FNB)
Magnetic Resonance Cholangiopancreaticography (MRCP)
- galwegen in kaart brengen
- vervangt diagnostische ERCP
Endoscopic Retrograde Cholangiopancreaticography (ERCP)
- meest invasieve endoscopische procedure
  - papillotomie = sfincterotomie
    - papil van Vater doorsnijden
    - variabele anatomie
  - cannulatie van papil
  - richting
    - niet: ductus pancreaticus (Wirsung)
    - wel: ductus choledochus (left upper quadrant)
- indicaties
  - diagnostisch
    - geen, gebruik MRCP
  - therapeutisch
    - obstructies
      - bilair
        
        galstenen
        
        tumoren
        
        stricturen
      - pancreas
    - drainage collecties
    - urgentiegraad ~ dreigende sepsis (temperatuur)
  - voorbereiding
    - informed consent
    - nuchter vanaf middernacht
    - hydratatie (IV)
    - NSAID suppo tegen pancreatitis
    - geen anticoagulatie (behalve aspirine)
    - AB profylaxe i.f.v. procedure
  - complicaties
    - bloeding
    - pancreatitis
    - infectie / sepsis
Percutane (Anterograde) Transhepatische Cholangiopancreaticography (PTC)
Percutane (Anterograde) Transhepatische Biliaire Drainage (PTBD)
- extern
- intern-extern
combined ERCP-PTC rendez-vous
EUS-guided biliaire drainage/rendez-vous
- transgastrisch
- transduodenaal
galstenen verwijderen na sphincterotomie
- balloon extraction
- dormia basket
- moeilijke stenen
  - mechanical lithotrypsy
  - dilatation balloon associated stone extraction (DASE)
  - SpyGlass assisted lithotrypsia
    - high frequency pressure waves (hydraulic)
stenting
- indicaties
  - vernauwingen
  - lekkage/performatie
  - onderwijderbare stenen
  - bloeding papilair
- plastic (50 EUR) vs metal (1200 EUR)
tissue sampling
- cytologie brush (lage accuracy)
- fluoroscopie-geleide intraductale biopsies (matige accuracy)
- EUS sampling
- SpyGlass/SpyBite (heel goede accuracy)

4 Toekomst

slide 256

4.1 AI

herhaling
risico
- overdependence
- deskilling
- black box

4.2 Therapeutische endoscopie

geen leerstof