Bloedsomloop - Morfologie - Hart

Fig 2.01: Opbouw van de bloedsomloop atrium dextrum (RA) atrium sinistrum (LA) ventriculus dexter (RV) ventriculus sinister (LV)	Sobotta: Fig 1.50
Fig 2.02: Schematische opbouw van het hart atrium dextrum (RA) atrium sinistrum (LA) ventriculus dexter (RV) ventriculus sinister (LV) aorta vv. cavae (x2) truncus pulmonalis vv. pulmonales (x4) valva tricuspidalis valva mitralis septum interatriale (IAS) septum interventriculare (IVS) septum atrioventriculare (AVS)	N/A
Fig 2.03: Ligging van het hart in het mediastinum diaphragma centrum tendineum pars muscularis costae sternum columna vertebralis basis (cordis) apex (cordis)
Fig 2.04: Facies van het hart Doorsnede van anterior-rechts naar posterior-links diaphragma centrum tendineum pars muscularis margo dexter = margo acutus margo obtusus = facies pulmonalis facies anterior = facies sternocostalis facies diaphragmatica (lamina visceralis) (lamina parietalis)
Fig 2.05a: Facies sternocostalis (schematisch) atria ventriculus dexter (VD) ventriculus sinister (VS) apex (in ventriculus sinister) basis sulcus coronarius tussen atria en ventrikels sulcus interventricularis anterior aorta (rood) tr. pulmonalis (paars)
Fig 2.05b: Facies sternocostalis ventriculus dexter (VD) ventriculus sinister (VS) sulcus coronarius sulcus interventricularis anterior aorta tr. pulmonalis auricula dextra = rechter hartoor auricula sinistra = linker hartoor v cava superior (VCS) v cava inferior (VCI)	zie 2.05a
Fig 2.05c: Facies sternocostalis (doorsnede) atrium dextrum (RA) atrium sinistrum (LA) aorta tr. pulmonalis auricula dextra = rechter hartoor auricula sinistra = linker hartoor
Fig 2.06: Facies diaphragmatica ventriculus dexter (RV) ventriculus sinister (LV) sulcus coronarius sulcus interventricularis posterior v cava superior (VCS) v cava inferior (VCI) vv pulmonales
Fig 2.07: Schema pericard pericardium fibrosum (paars) pericardium serosum (cyaan) lamina visceralis = epicardium lamina parietalis cavum pericardii = cavitas pericardiaca	Grays: Fig 3.59
Fig 2.08: Lagen pericard diaphragma centrum tendineum pars muscularis pericardium fibrosum (paars) pericardium serosum lamina visceralis = epicardium (cyaan) lamina parietalis (geel) cavum pericardii = cavitas pericardiaca pericardvocht
Fig 2.09: Omslagplooien van het pericard T-vormige omslagplooi overgang tussen beide laminae van pericardium serosum aorta truncus pulmonalis vena cava superior vena cava inferior vv pulmonales sinus obliquus pericardii sinus transversus pericardii
Fig 2.10: Histologische kenmerken van het pericard vetcellen (vooral t.h.v. sulci) kransslagader / capillair losmazig bindweefsel lamina visceralis = epicardium eenlagig squameus epitheel = mesotheel cavum pericardii lamina parietalis eenlagig squameus epitheel pericardium fibrosum fibroblasten dens bindweefsel loopt over in centrum tendineum en in wand grote bloedvaten	N/A
Fig 2.11: Fibreus skelet (1) Achteraanzicht Zorgt voor elektrische vertraging tussen atria en ventrikels. anulus van aorta klep posterior -> non-coronaire cusp linker -> a. coronaria sinistra rechter -> a. coronaria dextra anulus van valva mitralis stippellijn: minder sterk trigonum fibrosum dextrum trigonum fibrosum sinistrum aorto-mitraal-continuiteit = subaortic curtain - hierop ontstaat cuspis anterior (= anterior leaflet) van valva mitralis
Fig 2.12: Fibreus skelet (2) anulus van aorta klep anulus van valva mitralis anulus van valva tricuspidalis trigonum fibrosum dextrum trigonum fibrosum sinistrum aorto-mitraal-continuiteit = subaortic curtain membraneus septum (zie ook Fig 2.27) AV knoop (atrio-ventriculaire geleiding: enige doorgang)	zie 2.11
Fig 2.13: Fibreus skelet (3) anulus van valva trunci pulmonalis loodrecht op vlak aortaklep infundibulair ligament = conus ligament ontstaat op commissuur tussen linker en rechter klepblad van aorta anulus van aorta klep anulus van valva mitralis anulus van valva tricuspidalis trigonum fibrosum dextrum trigonum fibrosum sinistrum aorto-mitraal-continuiteit = subaortic curtain membraneus septum
Fig 2.14: Septum schematisch septum interatriale (IAS) septum interventriculare (IVS) pars muscularis (septi interventricularis) pars membranacea (septi interventricularis) septum atrioventriculare (AVS)	N/A
Fig 2.15: Algemene opbouw ventrikel trabeculae carneae ostium atrioventriculare valva tricuspidalis (3 cuspides) valva mitralis (2 cuspides) ostium arteriosum ostium trunci pulmonalis met valva trunci pulmonalis (3 valvulae semilunares) ostium aortae met valva aortae (3 valvulae semilunares)
Fig 2.16: Opbouw ventrikel binnenwand m papillaris chordae tendineae cuspis (paars)
Fig 2.17: Opbouw ventriculus dexter, korte as doorsnede margo dexter = margo acutus ventriculus dexter (dunne wand) ventriculus sinister (dikke wand) m papillaris anterior m papillaris posterior m papillaris septalis trabeculae carneae
Fig 2.18: Ventriculus dexter, lange as doorsnede inflow via valva tricuspidalis outflow via valva trunci pulmonalis hoek van 60 graden met inflow crista supraventricularis (rode bol) trabecula septomarginalis = moderator band rechter bundel van geleidingssysteem conus arteriosum = infundibulum = outflow tract (geel) gladde wand chordae tendineae trabeculae carneae m papillaris
Fig 2.19: Basis van het hart valva aortae valva trunci pulmonalis valvula semilunaris anterior valvula semilunaris sinistra valvula semilunaris dextra valva mitralis valva tricuspidalis cuspis septalis = septale leaflet cuspis anterior cuspis posterior membraneus septum
Fig 2.20: Valva tricuspidalis - opbouw cuspis anulus chordae tendineae m papillaris ventriculus dexter crista supraventricularis (rode bol)
Fig 2.21: Valva trunci pulmonalis A overzicht crista supraventricularis (rood) wand ventriculus dexter (rood) sino-tubulaire junctie bulbus sinus tr. pulmonalis anterior sinus tr. pulmonalis dexter sinus tr. pulmonalis sinister B doorsnede valvula semilunaris (cyaan) commissura semilunaris (t.h.v. sino-tubulaire junctie) nadir (t.h.v. overgang naar ventrikel) interleaflet triangle lunula (valvulae semilunaris) vrije rand C bovenaanzicht nodulus van Arantzius op lunula
Fig 2.22: Ventriculus sinister, korte as doorsnede ventriculus dexter ventriculus sinister margo obtusus = facies pulmonalis facies sternocostalis facies diaphragmatica sulcus interventricularis anterior sulcus interventricularis posterior m papillaris anterior m papillaris posterior
Fig 2.23: Ventriculus sinister, lange as doorsnede inflow via valva mitralis cuspis anterior cuspis posterior outflow via valva aortae hoek kleiner dan 60 graden met inflow subaortic curtain m papillaris anterior m papillaris posterior chordae tendineae
Fig 2.24: Basis van het hart valva aortae valvula semilunaris posterior non-coronaire cusp valvula semilunaris sinistra a coronaria sinistra (eerder posterieur) valvula semilunaris dextra a coronaria dextra (eeder anterieur) valva trunci pulmonalis valvula semilunaris anterior valvula semilunaris sinistra valvula semilunaris dextra valva mitralis cuspis anterior ("deur") cuspis posterior ("deurkader") commissura anterior (cf. m. papillaris) commissura posterior (cf. m. papillaris) valva tricuspidalis cuspis septalis cuspis anterior cuspis posterior trigonum fibrosum sinistrum trigonum fibrosum dextrum
Fig 2.25a: De mitralisklep - opbouw (bovenaanzicht) anulus cuspis anterior = anterior leaflet cuspis posterior = posterior leaflet indentaties -> drie delen commissura anterior commissura posterior	zie 2.24
Fig 2.25b: De mitralisklep - opbouw (onderaanzicht, doorsnede) anulus cuspis anterior cuspis posterior m papillaris anterior m papillaris posterior van beide spieren naar beide klepbladen chordae tendineae primaire = marginale chordae -> aan rand secundaire = intermediaire chordae -> in midden tertiaire = basale chordae -> naar anulus
Fig 2.26: De aortaklep - opbouw A bovenaanzicht valva aortae valvula semilunaris posterior non-coronaire cusp valvula semilunaris sinistra a coronaria sinistra valvula semilunaris dextra a coronaria dextra noduli valvularum aortae = noduli van Arantzius B doorsnede sinus aortae posterior sinus aortae = sinus van Valsalva sinus aortae dexter sinus aortae sinister commissura (x3) interleaflet triangle (x3, behoort tot ventrikel) sino-tubulaire junctie basale ring nadir trigonum fibrosum dextrum trigonum fibrosum sinistrum cuspis anterior van valva mitralis (paars) subaortic curtain (cyaan, voor interleaflet triangle?) C overzicht sino-tubulaire junctie bulbus (drie sinussen samen) noduli valvularum aortae = noduli van Arantzius
Fig 2.27: Septum interventriculare A doorsnede ventrikels valva tricuspidalis valva mitralis septum interatriale (IAS) septum interventriculare (IVS) pars muscularis pars membranacea (heel kort) septum atrioventriculare (AVS) B doorsnede aortaklep valva aortae valvula semilunaris posterior non-coronaire cusp valvula semilunaris sinistra a coronaria sinistra valvula semilunaris dextra a coronaria dextra cuspis anterior van valva mitralis (groen) subaortic curtain (groen) cuspis septalis ("leaflet") van valva tricuspidalis membraneus septum (paars) deel van fibreus skelet in twee gedeeld door leaflet septum atrioventriculare septum interventriculare, pars membranacea atrio-ventriculaire geleiding (geel)
Fig 2.28: Atrium dextrum vena cava superior (VCS) vena cava inferior (VCI) auricula dextra (= oorspronkelijk atrium dextrum) crista terminalis (binnenzijde) sulcus terminalis (buitenzijde) mm pectinati (ruw, rest binnenwand is glad) (sinus venarum cavarum: glad, opgeslokt deel v. cava) septum interatriale (IAS) fossa ovalis (cyaan) vliezig overblijfsel van foramen ovale tijdens embryonale fase limbus (fossae ovalis): craniaal en ventraal van fossa ovalis
Fig 2.29: Foramen ovale tijdens prenatale leven auricula dextra auricula sinistra aorta tr. pulmonalis atrium dextrum atrium sinistrum sluit zich na geboorte door stijgende druk in atrium sinistrum foramen ovale ductus arteriosus = ductus van Botalli tr. pulmonalis -> arcus aorta niet getekend
Fig 2.30: Atrium dextrum - gedetailleerd vena cava superior (VCS) via ostium venae cavae superioris vena cava inferior (VCI) via ostium venae cavae inferioris diaphragma, centrum tendineum sulcus terminalis valvula venae cavae inferioris = klep van Eustachius (donkergroen, achteraan rond uitmonding VCI) fossa ovalis (groen) limbus (paars) ostium sinus coronarii valvula sinus coronarii = klep van Thebesius cuspis septalis van valva tricuspidalis tendon van Todaro (cyaan) driehoek van Koch (geel) membraneus septum foramina venarum minimarum: drainage van vv cordis minimae tuberculum intervenosum
Fig 2.31: Atrium sinistrum auricula sinistra mm pectinati (ruw) vv pulmonales via ostia venarum pulmonalium (4x) falx septi = valvula foraminis ovalis
Fig 2.32: Ligging SA knoop 1cm lang 3mm dik A bovenaanzicht aorta (Ao) vena cava superior (VCS) vena cava inferior (VCI) centrum tendineum auricula dextra sulcus terminalis nodus sinu-atrialis (SA) = sinusknoop (geel) op overgang VCS naar auricula dextra t.h.v. sulcus terminalis (varieert) subepicardiaal: net onder epicardium B doorsnede van rechts bekeken vena cava superior (VCS) vena cava inferior (VCI) centrum tendineum auricula dextra sulcus terminalis nodus sinu-atrialis (SA) = sinusknoop (geel)
Fig 2.33a: Ligging AV knoop, bundle van Hiss, en bundeltakken 7x3x1 mm3 membraneus septum nodus atrioventricularis (AV) bundle van His crus dextrum rond via trabecula septomarginalis naar trabeculae carneae en mm. papillares crus sinistrum bandvormig gelijkaardig verloop Purkinje vezels (rood)
Fig 2.33b: Ligging AV knoop, bundle van Hiss, en bundeltakken ostium venae cavae inferior ostium sinus coronarii valva tricuspidalis cuspis septalis cuspis anterior cuspis posterior Tendon van Todaro (cyaan) driehoek van Koch (geel) membraneus septum nodulus atrioventricularis (AV)
Fig 2.33c: Ligging AV knoop, bundle van Hiss, en bundeltakken cf. Fig 2.12 anulus van aorta klep anulus van valva mitralis anulus van valva tricuspidalis trigonum fibrosum dextrum trigonum fibrosum sinistrum aorto-mitraal-continuiteit = subaortic curtain membraneus septum (groen) nodulus atrioventricularis (rood)
Fig 2.34: Algemene opbouw lagen epicardium = lamina visceralis van pericardium serosum (paars) myocardium (rood) endocardium (groen) endotheel fibreus weefsel (zwart)
Fig 2.35: Histologie endocard endotheel sub-endotheliale laag (=? sub-endocardiale laag) losmazig bindsweefsel bloedvaten geleiding (Purkinje) fibroblasten
Fig 2.36: Histologie epicard epicardiun = lamina visceralis van pericardium serosum mesotheel = eenlagig squameus epitheel sub-mesotheliale laag losmazig bindweefsel bloedvaten vetcellen: subepicardiale vet takjes van autonoom zenuwstelsel
Fig 2.37: Histologie myocard cardiomyocyten (verschillende orientaties) lijkt op gestreepte spiercellen 1-4 kernen (meestal 1-2) intercalated disk fascia adherens desmosomen (horizontaal) gap junctions (verticaal, groen, ionenstransport) T-tubulus endomysium = losmazig bindweefsel + bloedvaten B zoom in intercalated disk fascia adherens desmosomen (zwarte x) gap junctions (groene x) mitochondria actine myosine sarcoplasmatisch reticulum (paars) T-tubulus C actine-myosine veroorzaakt strepen actine troponine myosine Ca2+ uit sarcoplasmatisch reticulum tropomyosine
Fig 2.38: Opbouw van het myocard schijnbaar in lagen cardiomyocyte: verkort maar 10%-15% bij contractie maar 70% bloed moet uit linker ventrikel gepompt worden A atria - twee lagen atria dextrum (RA) atria sinistrum (LA) ventriculus dexter ventriculus siniter diepe laag (cyaan) oppervlakkige laag (groen) structuren van fibreuze skelet B ventriculi - drie lagen ventriculus dexter ventriculus sinister laag 1: beide ventrikels (groen) laag 2: per ventrikel (paars) laag 3: beide ventrikels, loodrecht op laag 1 (cyaan) acties radiair longitudinaal spiraal link met m. papillaris
Fig 2.39: Histologische opbouw hartklep bovenaan atrium bij atrio-ventriculaire klep (i.e., valva mitralis of valva tricuspidalis) aorta bij aortaklep tr. pulmonalis bij pulmonalisklep onderaan ventriculaire zijde lamina ventricularis: dens bindsweefsel (rood, loopt verder in chordae tendineae) lamina fibrosa: dens bindweefsel (groen, link met fibreuze skelet, collageen) lamina spongiosa: losmazig bindweefsel (cyaan, elastine, demping) bekleed met endotheel (link met endocard)
Fig 2.40: Ultrastructuur Purkinjevezel gespecialiseerde cardiomyocyten proximaal klein onregelmatig contractiel materiaal verspreid (rood) kern (zwart) mitochondria (oranje) distaal (Purkinje) ~= cardiomyocyten contractiel materiaal aan rand kern centraal heldere zone rond kern a.g.v. glycogeen geen intercalated disks wel gap junctions = nexus verbindingen
Fig 2.41: Rechts-dominant coronair systeem want a coronaria dextra > r interventricularis posterior loopt in sulcus interventricularis posterior A anterior (facies sternocostalis) auricula sinistra auricula dextra ventriculus dexter ventriculus sinister tr. pulmonalis aorta sulcus coronarius sulcus interventricularis anterior a coronaria dextra a coronaria sinistra ("linkse hoofdstam") a coronaria sinistra > r interventricularis anterior = left anterior descendens (LAD) a coronaria sinistra > r interventricularis anterior > r diagonalis (aantal varieert) a coronaria sinistra > r circumflexa ("circumflex") a coronaria sinistra > r circumflexa > r lateralis (aantal varieert) a coronaria sinistra > r intermedius = r angularis (variatie) B inferior (facies diaphragmatica) ventriculus dexter ventriculus sinister sulcus interventricularis posterior a coronaria dextra > r interventricularis posterior = posterior descendens (PD) a coronaria sinistra > r circumflexa > r infrolateralis C doorsnede ventriculus dexter ventriculus sinister sulcus interventricularis anterior sulcus interventricularis posterior [A] a coronaria sinistra > r interventricularis anterior > r diagonalis [B] a coronaria sinistra > r circumflexa > r lateralis [C] a coronaria sinistra > r circumflexa > r infrolateralis	Doorsnede figuur a: balanced figuur b: links-dominant figuur c: rechts-dominant (meest voorkomend)
Fig 2.42: Links-dominant coronair systeem cf. Fig 2.41 A anterior (facies sternocostalis) B inferior (facies diaphragmatica) a coronaria dextra > geen ramus a coronaria sinistra > r circumflexa > r interventricularis posterior C doorsnede
Interactieve les - a. coronaria dextra aorta atriun dextrum (RA) ventriculus dexter (RV) sulcus coronarius	Interactieve les - a. coronaria dextra atriun dextrum (RA) ventriculus dexter (RV) ventriculus sinister (LV) a coronaria dextra, r. interventricularis posterior (rood)
Interactieve les - a. coronaria sinistra aorta (groen) atrium sinistrum (LA) ventriculus sinister (LV) apex a coronaria sinistra (= hoofdstam, ~2.5cm) r interventricularis anterior in sulcus interventricularis anterior rr septales rr diagonales r circumflexa in sulcus coronarius rr laterales r inferolateralis r intermedius = r angularis (soms aanwezig)	Interactieve les - a. coronaria sinistra - vernauwing apex basis r interventricularis anterior r circumflexa rr laterales sulcus interventricularis posterior (geel onderaan, geen contrast want rechts-dominant)
Fig 2.43: Veneuze drainage van het hart sulcus coronarius sulcus interventricularis anterior sulcus interventricularis posterior vv cordis anteriores draineren in atrium dextrum of in acuut marginale vene (op margo acutus, =? v. marginalis dextra) vv cordis minimae draineren in atrium dextrum via foramina venarum minimarum heel variabel sinus coronarius (cyaan) draineert in atrium dextrum via ostium sinus coronarii overblijfsel van embryonale v. cava superior sinistra v cordis magna vanuit sulcus interventricularis anterior v cordis media vanuit sulcus interventricularis posterior v cordis parva vanuit sinus coronarius v posterior ventriculi sinistri v obliqua atrii sinistri
Fig 2.44: Innvervatie van het hart door autonoom zenuwstelsel aorta tr. pulmonalis plexus cardiacus hersenstam: medulla oblonggata parasympatisch pre-ganglionair n vagus (X) (rr cardiaci superiores et inferiores) linker n. vagus: naar AV knoop rechter n. vagus: naar SA knoop post-ganglionair: van plexus naar hart orthosympatisch (t.h.v. T5-T6) via voorste hoorn pre-ganglionair: tot sympatische hoog-thoracale en cervicale ganglia post-ganglionair: naar hart cardio-accelerator centrum interneuron: verbinding tussen para- en orthosympatisch zenuwstelsel